Արցախից Շիրակի մարզ տեղափոխված քամանչահարը մտադիր է ազգային նվագարանի դասեր անցկացնել Գյումրիում

45 տարի տարբեր բնակավայրերում ու ուսումնական հաստատություններում քամանչայի դասեր է տվել Հակոբ Խալաթյանը, ով 70-ականներին Հայաստանում քամանչայի բաժնում սովորող միակ ուսանողն է եղել: Հետագա տարիներին ուսանել է հայտնի երաժիշտների մոտ, ապա ինքն է դարձել քամանչայի դասատու: Վերջին 4 տարիներին նրա գործուղման հասցեն Արցախն էր՝ Շուշիի և Ստեփանակերտի արվեստի ու երաժշտական դպրոցները: 44 օրյա պատերազմից հետո քամանչահարը Շիրակի մարզ է տեղափոխվել՝ այստեղ բնակվելու և կրկին դասավանդելու հստակ որոշմամբ:

Քամանչան ու քամանին Հակոբ Խալաթյանից անբաժան են արդեն 45 տարի: Խնամքով, ամեն մեկն իր հատուկ արկղում փաթեթավորված երաժշտական գործիքներն իրենց տիրոջ հետ հարյուրավոր կիլոմետրեր են անցել՝ քաղաքից քաղաք ու գյուղից գյուղ: Հերթական անգամ գործիքներն արկղից հանում է դրանց պատմությունն ու հնչողությունը երիտասարդներին ներկայացնելու համար: Նախ պատմում է, թե ինչպես է ինքը երիտասարդ տարիքում սիրահարվել լարային նվագարաններին: Չի խանգարել անգամ այն, որ այդ տարիներին ընդամենը մեկ ուսումնական հաստատություն կար, որտեղ կարելի էր քամանչա սովորել:

70-ականներին քամանչայի բաժնի միակ ուսանողը քամանչայով ոչ միայն աշուղական ստեղծագործություններ էր կատարում: Դա այդ ժամանակ փորձարարական էր համարվում, բայց երիտասարդ երաժիշտն ապացուցեց, որ քամանչայով հնարավոր է ռոմանսներ ու անգամ դասական ստեղծագործություններ կատարել:

Ժողովրդական նվագարանների վարպետին հրավիրել են դասավանդելու մի շարք երաժշտական ուսումնական հաստատություններում: 2017-ից Արցախում էր ապրում ու աշխատում: Շուշիի և Ստեփանակերտի արվեստի ու երաժշտական դպրոցների տասնյակ պատանիների է փոխանցել սերը դեպի աշուղական նվագարանները:

«Գնացի Շուշի՝ արվեստի դպրոց, երաժշտական դպրոց, Ստեփանակերտում ևս երաժշտական դպրոցում ու  քոլեջում դասավանդեցի, նաև օրկեստրում էի նվագում: Այսինքն 5 տեղ: Որտեղ ուղարկում էին, ես չէի հրաժարվում, գնում էի: Ամեն օր Շուշիից իջնում էի Ստեփանակերտ: Մեկ աշակերտ ունեի, որի դասերը դպրոցում երկրորդ հերթ էին, երաժշտական պարապմունքների գալիս էր առավոտյան 9-ին: Ձմռան ցրտին,մառախուղին այդ մեկ աշակերտի համար Շուշիից գնում էի Ստեփանակերտ ու վերադառնում․․․ Հիմա Շուշիից եկել եմ Գյումրի: Երկու քաղաքներն իրար շատ նման են: Երկուսն էլ մշակութային են, աշուղական, երաժշտության ու կերպարվեստի քաղաք են»,- Shantnews-ին պատմել է քամանչահար Հակոբ Խալաթյանը:

Պատերազմի օրերին էլ Շուշիի ապաստարաններում նվագում էր կանանց ու երեխաների համար: Քամանչան հնչեցրել է նաև ռմբակոծված Սուրբ Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց եկեղեցում:

Արցախ էր գնացել՝ իր հետ տանելով քամանչան ու քամանին, որն իր ձեռքով է պատրաստել: Քամանին ժողովրդական լարային աղեղնային նվագարան է, որն ավելի մեծ տարածում ունի Սև ծովի ափերին ապրող, Արևմտյան Հայաստանի Տրապիզոնի, Օրդուի և Ջենիկի շրջաններից գաղթած համշենահայերի կենցաղում:

Իսկ քամանչան իր հետ մինչև Արարատ լեռն է բարձրացել: Այն բավական երկար պատմություն ունի: Մի քանի վարպետների ու երաժիշտների ձեռքի տակով է անցել,մինչև հասել է իրեն: Քամանչան  կրկնօրինակն է այն երաժշտական գործիքի, որն օգտագործվել է «Սայաթ Նովա» ֆիլմում:

«Բավական հին քամանչա է: Վանեցի Նազարեթ Բեգլարյանի պատրաստած գործիքն է: Նա մինչև եղեռնը Թիֆլիս էր տեղափոխվել ու այնտեղ թառեր ու քամանչաներ էր պատրաստում: Սա նույն վարպետի ձեռքի գործն է, ինչ «Սայաթ Նովա» ֆիլմում: Քամանչաները զույգ քույրեր են: Ես հնաբերդցի եմ, ուզում եմ մեր գյուղում արվեստանբոց ունենամ ու գյուղի երեխաներին նվագել սովորեցնեմ: Իսկ Հնաբերդի ճանապարհն անցնում է Գյումրիով: Այստեղ էլ դիմել եմ թիվ 5 երաժշտական դպրոց, որտեղ քամանչայի մասնագետ չկա»,- ասում է Հակոբ Խալաթյանը:

Հին քամանչայով ու քամանիով որերորդ սերնդին է դասավանդելու այս անգամ Գյումրիում և իր հարազատ Հնաբերդ գյուղում: Գյումրիում դիմել է  երաժշտական այն դպրոցներին, որտեղ քամանչայի դասատու չունեն: Փաստաթղթային և բնակարանային հարցերը կարգավորելուց հետո Հակոբ Խալաթյանը Գյումրիում դասավանդելու հնարավորություն կունենա սեպտեմբերից:

 «Շանթ Գյումրի» հեռուստաալիքն այս պահին հասանելի է Rostelecom, Delta telecom, TeleMAX, ARPINET, Opticom,SHIRAK telecom , HAY-NET ցանցային օպերատորների կապուղիներով, ինչպես նաև  Shant Digital Tv հավելվածով՝ ամբողջ աշխարհում։