Ուանդերուերք քարանձավի գաղտնիքները

Հնագետները հայտնել են զարմանալի գտածոյի մասին. ավելի քան 2 մլն տարի առաջ մեր նախնիները տանիք են ունեցել գլխավերևում: Բացի այդ հայտնաբերվել են կրակի օգտագործման և հոգևոր կյանքի առկայության չափազանց հին վկայություններ: Այս եզրահանգումները կատարվել են ՀԱՀ Ուանդերուերք քարանձավի /Wonderwerk Cave/գտածոների ժամանակագրությունը որոշելիս:

Այս քարանձավը 140 մ երկարություն ունի: Այնտեղ գտնվել են քարե գործիքներ և մարդկային գործունեության այլ ապացույցներ, սակայն չկան մարդկանց հետքեր: Գուցե պատճառն այն է, որ այնտեղ ելումուտ են ունեցել գիշատիչները և ոչնչացրել են մարդկանց դիերը:

 2008 թվականին Տորոնտոյի համալսարանի գիտնական Մայքլ Չազանը հայտնաբերել է, որ այստեղ գտնված քարե գործիքները մոտ 2 մլն տարեկան են: Դա զարմանալի չէ, քանի որ գիտությանը հայտնի են ավելի հին, օրինակ, 3.6 մլն տարեկան գործիքներ: Սակայն հետաքրքիրն այն է, որ դրանք գտնվել են քարայրում: Այսինքն՝ նախնադարյան մարդիկ 2 մլն տարի առաջ գլխի են ընկել, որ քարայրները կարելի է օգտագործել որպես տանիք:

Բազմաթիվ գիտնականներ վիճարկում էին Չազանի եզրահանգումները: Այժմ, սակայն, գիտնականների մի խումբ Չազանի գլխավորությամբ վերանայում է Ուանդերուերք քարայրի շերտերի ժամանակագրությունը: Նոր թվերը բավական նման են նախորդին՝ քարայրի հնագույն գտածոները 1.77-1.93 մլն տարեկան են: Այդ գործիքները ստեղծվել են քարայրի ներսում, ոչ թե դրսում: Այդ ժամանակագրությունը խոսում է այն մասին, որ քարայրի առաջին բնակիչները եղել են կամ Homo habilis-ները կամ ավստրալոպիտեկները: 

Քարայրը երկար ժամանակ բնակելի է եղել: Կան կրակի հետքեր, որոնք միլիոն տարեկան են: Խարույկը վառվել է քարայրի մուտքից 30 մ հեռու: Դա նշանակում է, որ կրակը վառել են մարդիկ:

Քարայրի խորքում գտնվել են բնական պիգմենտ ունեցող օխրայի կտորներ, դրանք հայտնվել են 300-500 հազար տարի առաջ, ընդ որում, դրանք բերել են մարդիկ: Հասկանալի է, որ այդ փափուկ քարերը որպես զենք չէին կարող ծառայել, փոխարենը կարելի էր հիանալ դրանց գույներով, կարելի էր քերել և գունավորել ինչ-որ մակերես, կարելի էր նկարել դրանով քարայրի պատերին: Այդ օխրայի կտորները վկայում են այն մասին, որ հնագույն մարդիկ նաև գեղագիտական ընկալումներ են ունեցել, կատարել են գործողություններ  ոչ միայն սնունդ հայթայթելու ուղղությամբ: