Մոլդովայում կարգելվի ռուսական հաղորդումների հեռարձակումը. Հայաստանը կհետևի՞ այդ օրինակին

Մոլդովայի հեռուստառադիո ոլորտի նոր օրենսդրությամբ՝ երկրում կարգելվի ռուսական հեռուստաընկերությունների հեռարձակումը:  Այն նպատակ ունի ապահովել Մոլդովայի տեղեկատվական անվտանգությունը՝ պաշտպանելով երկիրն արտաքին ապատեղեկատվությունից և մանիպուլյացիաներից:
Գաղտնիք չէ, ռուսական լրատվամիջոցները լուրջ ներկայություն ունեն նաև Հայաստանում, և ժամանակ առ ժամանակ  հիշեցնել են տալիս իրենց ներկայության մասին:
Որոշ ժամանակ առաջ դրա վերաբերյալ իր մտահոգությունն էր արտահայտել հասարակական կազմակերպություններից մեկը, որը Հեռուստատեսության  և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովից պահանջում էր վերանայել ռուսական հեռուստաընկերությունների հետ կնքված պայմանագրերը և հարկ եղած դեպքում կասեցնել դրանց հեռարձակումը:

Ինչո՞ւ Մոլդովան գնաց այդ քայլին

Ինչպես արդեն նշեցինք, նոր օրենքում փոփոխությունն իրականացվել է  արտաքին քարոզչությունից ու մանիպուլյացիայից Մոլդովան զերծ պահելու նպատակով: Թերևս այդպես են բացատրում նախաձեռնության հեղինակները:  
Երևանի Մամուլի ակումբի նախագահ Բորիս Նավասարդյանի կարծիքով՝ ռուսաստանյան ԶԼՄ-ների ներկայությունն ու ազդեցությունը Մոլդովայում  մեծ է և մեծ մասամբ  դեստրուկտիվ քարոզչական բնույթ է կրում:

«Շատ դեպքերում ռուսակական մեդիան դառնում ներքին քաղաքական անկայունության պատճառներից մեկը: Մասնավորապես, այդտեղ հեռարձակվող ռուսաստանյան հեռուստահաղորդումների բովանդակությունը հաճախ հակասում է Մոլդովայի օրենքներին: Սակայն ոչ միշտ է դրանց տարածումը սահմանափակվում բավարար իրավաբանական հիմնավորմամբ և  քաղաքական աստառ ունի, ինչը որոշակի վտանգ է ներկայացնում խոսքի ազատության համար», -ասում է Բորիս Նավասարդյանը:

Հակառուսական օրենքն ընդունվեց՝ երկրի նախագահին շրջանցելո՞վ

Մոլդովայի ռուսամետ նախագահ Իգոր Դոդոնը երկու անգամ հրաժարվել է ստորագրել դեկտեմբերին խորհրդարանի կողմից ընդունված ռուսական հեռուստառադիոհաղորդումների հեռարձակումն արգելող օրենքը: Սակայն դա չխանգարեց, որ օրենքը վավերացվի, քանի որ երկրի օրենսդրությունը թույլ է տալիս Սահմանադրական դատարանի որոշումով   նախագահի  լիազորությունները ժամանակավորապես փոխանցել խորհրդարանի նախագահին:
Հունվարի 5-ին Մոլդովայի սահմանադրական դատարանը այդպես էլ վարվեց: ՍԴ-ի որոշումից հետո հենց խորդհրդարանի նախագահն էլ ստորագրեց նոր օրենքը: 

Ո՞ւմ մատն է խառը.  Եվրամիությունը պայքարո՞ւմ է ռուսական քարոզչության դեմ

Անցած տարի Արևելյան գործընկերության գագաթաժողովին  Եվրոպական խորհրդի նախագահ Դոնալդ Տուսկը հայտարարեց, որ Եվրամիությունն իր բյուջեից գումար է հատկացնելու Ռուսաստանից եկող քարոզչության դեմ պայքարելու համար: Տուսկը ընդգծել էր, որ Եվրոպայի ամենագլխավոր խնդիրներից են կեղծ տեղեկատվությունն ու հիբրիդային պատերազմները:

Հատկանշական է, որ այս մասին Դոնալդ Տուսկը հայտարարել էր Արևելյան գործընկերության գագաթաժողվի ընթացքում, որի անդամ են նաև Մոլդովան ու Հայաստանը: 

Մեդիա փորձագետ Բորիս Նավասարդյանի համոզմամբ՝ Եվրամիությունը որևէ առնչություն չունի Մոլդովայում ընդունած օրենքի  հետ:

«Եվրամիության կառույցներում տարբեր կարծիքներ կան ռուսաստանյան քարոզչության դեմ պայքարելու անհրաժեշտության վերաբերյալ: Դա է պատճառը, որ  դրան հակազդելու նպատակով անհամեմատ ավելի քիչ միջոցներ են տրամադրվում, քան Ռուսաստանում արտաքին տեղեկատվական քաղաքականության համար: ԵՄ կողմից համապատասխան ուղղությամբ ֆինանսական աջակցությունը հիմնականում ուղված է կեղծ տեղեկությունների հայտնամբերմանն ու հերքմանը, ինչպես նաև  այլընրանքային քոնթենթ արտադրելու, բայց ոչ երբեք` որևը ԶԼՄ-ների արգելման համար»:

Տառապանքը փորձ ունի. Ռուսական քարոզչության հետևանքը Հայաստանն իր կաշվի վրա է զգացել

 «Էլեկտրիկ Երևանի» ցույցերի ժամանակ ռուսական հեռուստաալիքներն ակտիվ մասնակցություն ունեցան լուսաբանման հարցում, սակայն, որքան է, այդ բառը, բնորոշոշում ռուսական մեդիայի աշխատելաոճը, թերևս, մասնագետները կարող են ասել: Սակայն փաստը մնում է փաստ՝ ռուսական հեռուստաալիքները «Էլեկտրիկ Երևանի» օրերին ավելի շատ միակողմանի ու ուղղորդված տեղեկատվություն էին փոխանցում իրենց հեռուստադիտողներին, այդ թվում նաև հայ:

Ռուս լրագրող, հեռուստահաղորդավար Յուլիա Մուչնիկը ևս համամիտ է ասվածի հետ: Ըստ նրա՝ «Էլեկտրիկ Երևանի» օրերին ռուսական հեռուստաընկերությունները քարոզչությամբ էին զբաղված:

«Հեռուստատեսային լուսաբանման մեջ տեսա ռուսական քարոզչամեքենայի բոլոր շտամպերը (Ռուսաստանի թշնամիների կողմից կազմակերպված երկրորդ Մայդանը, Պետդեպի «պեչենիներ» ստացած երիտասարդները): Այսինքն՝ ամեն ինչ ներկայացվում էր որպես դավադրություն Ռուսաստանի դեմ»:

Հայաստանյան լսարանը ռուսական հեռուստաընկերությունների ագրեսիվ վարքին ականատես եղավ նաև Հայաստանի կողմից՝ ՀՀ-ԵՄ Համապարփակ և ընդլայնված գործընկերության համաձայնագրի ստորագրումից առաջ և հետո:

Հետաքրիր մի փաստ. Ռուսական Առաջին ալիք, РТР և НТВ  հեռուստաալիքները Հայաստանում դիտում են  միջին տարիքից մեծ մարդիկ:

Հայաստանը կհետևի՞ Մոլդովայի օրինակին

 Մեկ անգամ նման փորձ, արդեն իսկ արվել է Հայաստանում, սակայն ոչ պետության, այլ հասարակական կազմակերպության նախաձեռնությամբ: Եվրամիության Արևելյան գործընկերության Քաղաքացիական հասարակության ֆորումի Հայաստանի ազգային պլատֆորմը դիմել էր Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողով պահանջով՝ վերանայել Россия-1» և  «Первый канал» հեռուստաալիքների հետ կնքված պայմանագրերը և «այլատյացության, ազգային հիմքով ատելության քարոզչությունը» չդադարեցնելու դեպքում կասեցնել  դրանց հեռարձակումը: ՀՌԱՀ-ից այս նախաձեռնությանը պաշտոնական պատասխան չէր տրվել:

«Հեռուստատեսության և ռադիոյի մասին» ՀՀ օրենքի 4-րդ հոդվածի 1-ին մասում նշված է. «Հայաստանի Հանրապետությունում երաշխավորվում է հեռուստառադիոհաղորդումների ազատ ընտրության, արտադրության ու տարածման իրավունքը: Հեռուստառադիոհաղորդումների գրաքննությունն արգելվում է»:

Սակայն դա չի խանգարում ՀՌԱՀ-ին կասեցնել ռուսական հեռուստաալիքներին, որոնք կփորձեն քարոզչությամբ զբաղվել Հայաստանում:

Ըստ «Հեռուստատեսության և ռադիոյի մասին» ՀՀ օրենքի 22-րդ հոդվածի,  հաղորդումներում արգելվում է օգտագործել ազգային, ռասայական և կրոնական թշնամանք կամ երկպառակություններ սերմանելող,  պատերազմ քարոզող բովանդկաություն: Այս կետերից որևէ մեկի խախտման դեպքում ՀՌԱՀ-ը 2 նախազգուշացումից հետո կարող է դիմել դատարան՝ ռուսական հեռուստաալիքներին լիցենզիայից զրկելու նպատակով: