Հայկական բանակի հաշվեկշռից հանվել, մասնատվել է 21 միավոր տեխնիկա․ արդյո՞ք այն կարող էր պետք լինել

Հայկական բանակի սպառազինությունից հանվել է 21 միավոր զրահապատ մարտական հին մեքենա և ՆԱՏՕ-ի հետ համագործակցության շրջանակներում վնասազերծվել է։ Զրահապատ մեքենաների վրայից հանվել է սպառազինությունը, իսկ մետաղյա մասերը շուտով որպես թափոն վաճառվելու են։ Հայկական կողմը հաստատում է, որ այդ զինտեխնիկան այլևս շահագործման ենթակա չէր, և՛ ֆիզիկապես, և՛ բարոյապես մաշված էր։ ՆԱՏՕ-ի անունից գերմանական կողմն այսօր հաստատել է, որ տեխնիկան այլևս չի կարող օգտագործվել որպես զենք։ Փոխարենն այն որպես մետաղաջարդոն կվաճառվի, իսկ հասույթը կուղղվի հումանիտար ծրագրերի։

Տեխնիկան այս օրերին կտրատվել է այնպես, որ այլևս անվերականգնելի լինի ու հետագա օգտագործման համար` անպիտան։ Այս 21 զրահապատ մեքենաներն արդեն իսկ չէին օգտագործվում բանակում, իսկ հիմա արդեն հանվել են զինված ուժերի հաշվեկշռից, ապառազմականացվել են ու շուտով կվերածվեն թափոնի։ ՆԱՏՕ-ի հետ համագործակցությամբ իրականացվող այս ծրագրում Հայաստանին օգնում է Գերմանիան։

«Գերմանիայի կառավարությունն այս ծրագրի իրագործման համար հատկացրել է 1 միլիոն եվրո։ Սա այս կարևորագույն ծրագրի առաջին փուլն է։ Այն ունի նաև այլ բաղկացուցիչներ։ Ծրագրի շրջանակում նախատեսվում է ևս 140 մարտական զրահապատ մեքենաների վնասազերծում, ապամոնտաժում և ապառազմականացում»,- ծրագիրը ներկայացրեց Հայաստանում Գերմանիայի դեսպան Մաթիաս Քիսլերը։

Ափսոսանքի առիթ կա՞։ Պաշտպանության նախարարության ներկայացուցիչները բացատրում են, որ չկա․ մեքենաներն այսպես թե այնպես չէին օգտագործվում, իսկ հիմա դրանք գոնե օգուտ կտան։

«Հաջորդ փուլերի ընթացքում այդ մեքենաները կկտրատվեն, այդ մետաղի ջարդոնը կվաճառվի, և այդ գումարը կուղղվի ականազերծման ոլորտի մարդասիրական ծրագրեր իրականացնելու համար… Ծրագրերն ուղղվելու են մասնավորապես սահմանամերձ համայնքներում բնակչությանն ականային վտանգների իրազեկման, նման հումանիտար բնույթի աշխատանքներին»,- բացատրեց ՀՀ ՊՆ պաշտպանական քաղաքականության վարչության պետ Լևոն Այվազյանը։

Խոսքն այն մասին է, որ Արցախյան պատերազմի ժամանակ հակառակորդն ականները հողի տակ թաղել է հենց բնակավայրերի մոտ, և դրանից բացի, այնտեղ՝ նախկին մարտադաշտերում, հաճախ հանդիպում են նաև չպայթած զինամթերքի մասեր։ Բնակչությանը փորձելու են տեղեկացնել հենց սրանց վտանգների մասին՝ կորուստներից խուսափելու համար։

Ծրագիրը նաև քաղաքական բաղադրիչ ունի․ Եվրոպայում սովորական զինված ուժերի մասին պայմանագրով Հայաստանը և մյուս պետությունները կարող են ունենալ սահմանափակ թվով զինտեխնիկա։ Հիմա, երբ այս անօգուտ մեքենաները հանվում են բանակի հաշվեկշռից, Հայաստանը հարգում է այդ պայմանավորվածությունները։

Նույնը չի կարելի ասել Ադրբեջանի մասին, որն անցնում է իր համար գծված չափերը։ Գերմանիայի դեսպանն այս մասին հարցին պատասխանում է դիվանագիտորեն՝ Գերմանիան հետամուտ է, որ պայմանավորվածությունները պահվեն ու եթե կարիք կա, իրենք կաջակցեն դրան։ Իսկ Հայաստանի ներկայացուցիչը բացատրում է, թե ինչու հնարավոր չէ կարգի հրավիրել Բաքվին։

«Ադրբեջանի Հանրապետությունն իրոք մի շարք սպառազինությունների տեսակների ուղղությամբ պաշտոնապես գերազանցում է սահմանված առավելագույն քանակները։ Ինչ վերաբերում է պատժամիջոցներին, ապա միջազգային պայմանագրերն այս պահի դրությամբ ենթադրում են միայն զուտ քաղաքական բնույթի պատիժներ, կոնկրետ պատժամիջոցներ չեն ենթադրում։ Բայց կարող եմ նշել, որ սպառազինությունների վերահսկման ոլորտի միջազգային իրավապայմանագրային դաշտն արդեն բավական երկար ժամանակ փոփոխությունների և բարեփոխումների փուլում է գտնվում։ Ցավոք սրտի, կան շատ տարաձայնություններ տարբեր պետությունների միջև, ինչը դանդաղեցնում է պրոցեսը, և ինչը տարբեր երկրների թույլ է տալիս անտեսել սպառազինությունների վերահսկման ոլորտի միջազգային այդ պարտավորությունները»,- ասաց Այվազյանը։

Հայկական բանակի այս հնացած տեխնիկայի կուտակումը տեսնելիս ու ադրբեջանական վարքը հաշվի առնելիս կարող է գայթակղություն առաջանալ, որ բանակն այս տեխնիկան հանձնի ոստիկանությանը կամ փրկարարներին՝ ծածուկ Հայաստանում պահելու համար։ Բայց ոչ, դա ոչ միայն չի կարելի, այլև անօգուտ է, որովհետև միևնույնն է, այն մնալու է հաշվառված Հայաստանի վրա։

«Այս տեխնիկայի վերանորոգումը, փոխանցումը չեմ կարող ասել՝ տնտեսական տեսանկյունից որքա՞ն արդարացված կլինի»,- նշեց Այվազյանը։

Խնդիրն այն է, որ այս մեքենաները կարգի բերելու, նորոգելու, սպասարկելու վրա կարող է ավելի շատ փող ծախսվի, քան նոր մեքենաներ գնելու դեպքում։ Եվ նույնիսկ այդ ծախսն անելու դեպքում հարց կառաջանա՝ ծախսված միջոցներն արդարացրի՞ն նպատակը։