ԱԹՍ-ների կիրառման ոլորտները. արտակարգ իրավիճակներ (ՄԱՍ 1-ԻՆ)

Պատկերացրեք դեպք. այրվում է բնակելի շենք, 911-ում ստանում են ահազանգ, շենքի բնակիչը կիսատ-պռատ նախադասություններ է ասում։ Հրշեջները շտապում են դեպքի վայր բայց ծանոթ չեն հրդեհի ծավալներին, չգիտեն՝ ինչ է կատարվում այնտեղ։

Հիմա պատկերացրեք մեկ այլ կերպ։ Բնակչի զանգը ավտոմատ տեղորոշվում է քարտեզի վրա, փրկարար ծառայության մոտակա բաժնի տանիքից ինքնուրույն դեպքի վայր է հասնում անօդաչու թռչող սարքը։ Անմիջապես սկսում է նկարել ու հեռարձակել նկարածը։ Հեռարձակումը ստանում է հրշեջ մեքենայի անձնակազմը, որը տեղ հասնելու ճանապարհին արդեն ծանոթանում է իրավիճակին ու գծում հրդեհաշիջման սխեման։ (Ի դեպ, նույն ազդանշանը զուգահեռ կարող են ստանալ նաև ճգնաժամային կառավարման կենտրոններում)։

Որքան էլ անսպասելի թվա, բայց երկրորդ դեպքը անհավանական չէ: Եվ ԱԹՍ -ի կիրառումը առանձնապես թանկ չէ։ Ոչ ռազմական նշանակության, քաղաքացիական անօդաչու թռչող սարք, որ կարող է տեսահեռարձակում իրականացնել, կարելի է գնել մինչև նույնիսկ 1000 դոլարով։ Հրշեջ մեքենաներից ամեն մեկը ընդունող պլանշետով կահավորելու համար գուցե դրանից ավելի քիչ գումար անհրաժեշտ լինի։ Որոշակի ֆինանսավորում էլ կպահանջվի համակարգի ներդրման ու անձնակազմի ուսուցման համար։

Համեմատելի է արդյո՞ք 2000 դոլարը այն նյութական կորուստների հետ, որ լինում են ցանկացած բնակելի շենքում հրդեհի ժամանակ։ Կարծում եմ՝ ամեն ընտանիք շատ ավելի մեծ նյութական կորուստ է ունենում։ 

Հիմա քաղաքացիական նշանակության անօդաչու թռչող սարքերն այնքան էժան են, որ կիրառվում են նույնիսկ ռազմական ոլորտում։ Դրանք լայնորեն կիրառվում են «Իսլամական պետություն» ռազմական խմբավորման կողմից: Մասնավորապես, «Իսլամական պետությունը» դրանցից կախում է ռումբեր, և դրանք նետում կոալիցիոն ուժերի զրահատեխնիկայի վրա: Տե՛ս տեսանյութում։

What happens when #ISIS drone strike ISF HUMVEE full of ammo.. #Iraq #Mosul pic.twitter.com/CBmzQJ7aDC

— Aldin ???????? (@aldin_ww) February 24, 2017

2016 թ-ին Հայաստանի ԱԻՆ-ը հայտարարեց, որ փրկարարները ԱԹՍ-ների կառավարման դասընթացներ են անցել ՀՀ ՊՆ ինստիտուտներից մեկում՝ աղետների ժամանակ նորագույն տեխնոլոգիաների կիրառումն ապահովելու համար։ ՀՀ ԱԻՆ հաղորդագրության մեջ նշվում էր.

«Ուսումնասիրությունն իրականացվում է «Բնապահպանական արտակարգ իրավիճակների կառավարումը տեղական մակարդակում» ծրագրի շրջանակում և նպատակ ունի բացահայտել ու մոդելավորել ռիսկերը տեղանքի սելավավտանգ հատվածներում»:

Անօդաչուներով մոդելավորվելու էին ոչ միայն սելավների, այլ նաև «արտակարգ իրավիճակներում բնակչության տարհանման և փրկարարական ուժերի բաշխվածության կառավարման հարցերը»։ (Ի դեպ, հաղորդագրությանը կից լուսանկարում հենց հայկական՝ տեղական արտադրության ռազմական անօդաչու է)։

Դրանից մոտ մեկ տարի անց՝ այս տարվա ամռանը, Խոսրովի արգելոցում հրդեհ բռնկվեց: Հրդեհի ծավալներին ծանոթանալու համար ՀՀ բնապահպանության և ԱԻ նախարարները արգելոցի տարածքում պտույտ կատարեցին ՀՀ ՊՆ ուղղաթիռով։ Անկասկած, ԱԹՍ -ի առկայության դեպքում, այն կիրառելը շահեկան է: Բանն այն է, որ ուղղաթիռի մեկ թռիչքը տասնյակ անգամներ ավելի թանկ արժե, քան նոր ԱԹՍ-ն:

ԱՄՆ արբանյակային լուսանկարների համաձայն՝ Խոսրովի անտառում հրդեհը սկսվել է միանգամից երեք օջախներից։  Եթե արգելոցն ունենար նմանատիպ սարքեր, արագ բարձրացներ օդ ու նկարեր տարածքը, ապա առավել արդյունավետ կլինեին դրա արագ մեկուսացումն ու մարումը, առավել ևս հրդեհի ծավալի մասին հստակ տեղեկության ճշտումը: 

ՎԵՐՋ ԱՌԱՋԻՆ ՄԱՍԻ

Գլխավոր լուսանկարը՝ Pan Photo ֆոտոգործակալության. ՀՀ ֆինանսների նախարարության շենքի տանիքի հրդեհը՝ լուսանկարված ԱԹՍ-ով (11 հուլիսի, 2016)։

Պատրաստեց Գարիկ Հարությունյանը