Քննարկվել է կենսաբանության ու բժշկության նվաճումների կիրառման ոլորտում մարդու արժանապատվության և ինքնության պաշտպանությանն առնչվող կոնվենցիան

Կոնվենցիայի նպատակը եւ կարգավորման առարկան կենսաբանության ու բժշկության նվաճումների կիրառման ոլորտում մարդու արժանապատվության եւ ինքնության պաշտպանությունն է, առանց խտրականության, յուրաքանչյուրի անձնական անձեռնմխելիության ու այլ իրավունքների եւ հիմնարար ազատությունների երաշխավորումը: Կոնվենցիան ստորագրման համար բացվել է 1997 թվականի ապրիլի 4-ին, ուժի մեջ մտել՝ 1999 թվականի դեկտեմբերի 1-ին: Հայաստանի Հանրապետությունն այն ստորագրել է 2024 թվականի մայիսի 16-ին: Այս մասին հայտնել է ՀՀ առողջապահության նախարարի առաջին տեղակալ Լենա Նանուշյանը՝ ԱԺ նիստում ներկայացնելով «Կենսաբանության եւ բժշկության նվաճումների կիրառման առնչությամբ մարդու իրավունքների եւ արժանապատվության պաշտպանության մասին» (Օվիեդոյի կոնվենցիա) կոնվենցիան վավերացնելու հարցը:

Փոխնախարարի խոսքով կոնվենցիայի պայմանագրային բնույթը պարտավորեցնում է այն վավերացրած պետություններին ընդունել օրենսդրություն կամ համապատասխանեցնել գործող ներպետական օրենսդրությունը կոնվենցիայի հիմնարար սկզբունքներին: Այն միակ միջազգային պայմանագիրն է, որը չի անդրադառնում կենսաբանության եւ բժշկության ոլորտում պարզապես առանձին հարցերի շրջանակի, այլ այդ բնագավառում ունի իրավունքների եւ ազատությունների պաշտպանությանն ուղղված համապարփակ կարգավորումների տիրույթ:

Սահմանվում է պացիենտի իրազեկված համաձայնությունը ցանկացած բժշկական միջամտության համար, բժշկական գաղտնիքի պահպանման անհրաժեշտությունը, ֆինանսական շահի արգելքն օրգանների կամ հյուսվածքների փոխպատվաստման ընթացքում եւ մի շարք այլ դրույթներ:

Անդամ պետությունները կարող են սահմանել պաշտպանության առավել խիստ կարգավորումների շրջանակ, ինչը կոնվենցիայով արգելված չէ:

Հարցերին ի պատասխան՝ փոխնախարարը պարզաբանել է, որ Հայաստանը մեկ հոդվածի հետ կապված վերապահումով է ստորագրել: Հարցը վերաբերում է կոնվենցիայի 14-րդ հոդվածին, որն առնչվում է սեռի հատկանիշով երեխայի խտրական ընտրության բացառմանը: Այդ հոդվածը հակասում է «Մարդու վերարտադրողական առողջության եւ վերարտադրողական իրավունքների մասին» օրենքի 11-րդ հոդվածի 3-րդ կետին, որով թույլ է տրվում 3 միեւնույն սեռ ունեցող երեխաների դեպքում 4-րդ երեխայի սեռը որոշել: Ըստ Լենա Նանուշյանի՝ ներկա պահին այդ հարցը ժողովրդագրական կարեւոր նշանակություն ունի մեր երկրի համար:

Մարդու իրավունքների պաշտպանության եւ հանրային հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Տիգրան Պարսիլյանը քննարկվող հարցի վերաբերյալ ներկայացրել է հանձնաժողովի դրական եզրակացությունը:

Կարեւորելով կոնվենցիայի ընդունումը՝ ԱԺ առողջապահության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Արսեն Թորոսյանը վերապահման մասով չի համաձայնել Առողջապահության փոխնախարարի այն դիտարկման հետ, թե դա ժողովրդագրական նշանակություն ունի: «Այդ կարգավորման ընդունման պահից՝ 2021 թվականի հունիսից մինչեւ 2024 թվականի դեկտեմբերի 31-ն այդ կարգավորման շնորհիվ ՀՀ-ում որպես 4-րդ երեխա ծնվել է 16 տղա եւ 3 աղջիկ»,- նշել է Արսեն Թորոսյանն ու փաստել՝ այդ խտրականությունը, այնուամենայնիվ, առկա է: