«Կրթահամալիրները կարող են վերածվել համայնքային զարգացման կենտրոնների»․ Արաքսիա Սվաջյան

ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարի տեղակալ Արաքսիա Սվաջյանը մասնակցել է Շվեդիայի տեղական և տարածքային իշխանությունների ասոցիացիայի (SALAR) «ԴեաԼոԳ» ծրագրի ամենամյա համայնքային ֆորումին, որն այս տարի նվիրված է կրթության ապակենտրոնացմանն ու կրում է «Համայնքների դերը կրթությունում․ ձայներ տեղերից» խորագիրը։

Ողջունելով ներկաներին` Արաքսիա Սվաջյանը շնորհակալություն է հայտնել միջազգային գործընկերներին ՀՀ կառավարության՝ ապակենտրոնացման բարեփոխումներին աջակցության համար:

«Տարբեր համայնքներում ուսումնական հաստատությունների դերի ուժեղացմանը և համայնքի կողմից ուսումնական հաստատության ռեսուրսի օգտագործմանը միտված ծրագրերն ու փորձը կարևոր են՝ ուսումնական հաստատությունների կառավարման գործընթացում ինստիտուցիոնալ մակարդակով համայնքներին ակտիվորեն ընդգրկելու առումով»,- ասել է Արաքսիա Սվաջյանը՝ կարևորելով նաև ծրագրի իրականացմանն առնչվող խնդիրների մասնակցային քննարկումները:

ԿԳՄՍ նախարարի տեղակալն իր զեկույցում ներկայացրել է հանրակրթության ոլորտում իրականացվող հիմնական բարեփոխումները՝ մասնավորապես շեշտելով ապակենտրոնացման և համայնքների հզորացման գործընթացի հետ առնչությունները: Այս համատեքստում Արաքսիա Սվաջյանն անդրադարձել է հանրակրթության պետական նոր չափորոշչի ներդրմանը։

«Չափորոշիչն ունի բավական մեծ հնարավորություններ․ այն դպրոցին տալիս է սեփական համայնքի կարիքները, երեխաների հետաքրքրություններն ու առանձնահատկությունները գնահատելու և դրան համապատասխան ուսումնական պլան մշակելու ինքնավարություն։ Խրախուսվում են նաև արտադասարանական խմբակները, որոնք երեխաներին թույլ կտան լրացուցիչ կրթություն ստանալ իրենց հետաքրքրող ուղղություններով: Մեզ համար կարևոր է, որ դպրոցները կարողանան լիովին իրացնել իրենց տրված հնարավորությունը, որի ճկունությունը, ցավոք, դրանք դեռևս չունեն։ Կարծում եմ՝ այս փուլը պետք է միասին հաղթահարենք՝ աջակցելով դպրոցներին»,- նշել է Արաքսիա Սվաջյանը:

Խոսելով դպրոցների կառավարման համակարգի փոփոխության մասին՝ ԿԳՄՍ նախարարի տեղակալը նշել է, որ այս գործընթացը ենթադրում է կարողությունների զարգացում, ինչպես նաև տեղերում առանձնահատուկ կառավարման մոդելների կիրառում: Այս նպատակով առանձնացվել են դպրոցների բովանդակային և վարչատնտեսական կառավարման բաղադրիչները: Թեև կառավարման այս համակարգն արդեն գործում է բազմաթիվ դպրոցներում, սակայն, այստեղ դեռևս անելիքներ կան կարողությունների զարգացման և գործառույթների հստակ պատկերացման տեսանկյունից:

Հաջորդիվ Արաքսիա Սվաջյանն անդրադարձել է ՀՀ կառավարության 300 դպրոց, 500 մանկապարտեզ կառուցելու, վերակառուցելու և բարեկարգելու ծրագրին, որով նախատեսվում է նաև կրթահամալիրների հիմնում հիմնականում այնպիսի բնակավայրերում, որոնցում սովորողների թիվը համեմատաբար փոքր է։ Նախարարի տեղակալն ընդգծել է՝ կրթահամալիրները կարող են դիտարկվել նաև որպես համայնքային զարգացման կենտրոններ:

«Կառավարության վերոնշյալ ծրագրի շրջանակում հիմվող 73 կրթահամալիրներում նախատեսվում է իրականացնել համայնքային կենտրոնների գաղափարը։ Ցանկանում ենք, որ կրթահամալիրներն իրապես դառնան համայնքային կենտրոններ, միջավայր, որտեղ առկա ժամանակակից ենթակառուցվածքներն ակտիվորեն կօգտագործվեն՝ ի նպաստ համայնքային կյանքի ակտիվացման և զարգացման: Այդ կրթահամալիրների մեծ մասի շինարարությունն արդեն մեկնարկել է: Դրանցում իրականացվելու են նախադպրոցական, դպրոցական, արտադպրոցական կրթական ծրագրեր, մեծահասակների կրթություն, ինչպես նաև մատուցվելու են մշակութային, սպորտային և այլ ծառայություններ: Հուսով եմ՝ կարողանալու ենք ներդնել այնպիսի կարգավորումներ, որոնք իրապես կապահովեն նոր կառուցված կրթահամալիրների ակտիվությունը և իրենց գործունեությամբ կբավարարեն համայնքի և բնակավայրի մի շարք կարիքները»,- ասել է Արաքսիա Սվաջյանը՝ այս համատեքստում կարևորելով ինչպես կրթահամալիրների համակարգողների, տնօրենների, այնպես էլ համայնքների ղեկավարների կարողությունների զարգացումը:

Միջոցառմանը մասնակցել և բացման խոսքով հանդես են եկել նաև ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարի տեղակալ Վարդան Կոստանյանը, «ՍԱԼԱՐ Ինթերնեշնլ» կազմակերպության գործադիր տնօրեն Ռայան Նոքսը, Հայաստանում Շվեդիայի դեսպանության ներկայացուցիչ Գայանե Մամիկոնյանը:

Ֆորումը նպատակ ունի խթանել համագործակցությունը և փորձի փոխանակումը համայնքների միջև, աջակցել կառավարություն-համայնք երկխոսությանը՝ նպաստելով տեղական ինքնակառավարման և համայնքային զարգացումը։

«ԴեաԼոԳ» ծրագրի կողմից կազմակերպվող ամենամյա ֆորումին ավելի քան 80 ներկայացուցիչներ են մասնակցել Հայաստանի բոլոր համայնքներից։ Մասնակիցները հնարավորություն են ունեցել ներկայացնելու իրենց համայնքների հաջողված փորձերը և քննարկելու կրթության ապակենտրոնացման հարցում առկա խոչընդոտներն ու լուծումներ: Ֆորումի ավարտին ամփոփվել են քննարկման արդյունքները և առաջարկությունները:

Համայնքային ֆորումի ընթացքում Շվեդիայի տեղական ինքնակառավարման մարմինների և տարածաշրջանների ասոցիացիայի` «Սալար»-ի փորձագետներ Դանիել Բեռռը և Ստեֆան Մալենը ներկայացրել են կրթության ապակենտրոնացման շվեդական փորձը։

Շվեդիայի Տեղական իշխանությունների և տարածաշրջանների ասոցիացիայի (SALAR) դուստր կազմակերպությունը՝ SALAR International-ը, «DeaLoG» ծրագրի միջոցով աջակցում է Հայաստանում ապակենտրոնացման և տեղական ինքնակառավարման բարեփոխումներին: Ծրագիրը կենտրոնացած է քաղաքական երկխոսության խթանման, բարեփոխումների վերաբերյալ իրազեկվածության բարձրացման և տեղական ինքնակառավարման մարմինների քաղաքական, վարչական ու ֆինանսական անկախության ամրապնդման վրա։