Բնության հրաշքներ՝ սպիտակ ավազի անապատ

Ոչ միայն դրախտային կղզիների լողափերը կարող են պարծենալ սպիտակաձյուն ավազներով, որոնք նման են շաքարավազի կամ ճենապակու: Երկրի վրա, որտեղ, ինչպես ասում էր Անտուան դը Սենտ-Էքզյուպերին, ամեն ինչ կարող է պատահել, կա մի զարմանալի վայր, որտեղ սպիտակ ավազները տեղակայված են ծովերից և օվկիանոսներից հարյուրավոր կիլոմետրեր հեռավորության վրա: Իհարկե, դա անապատ է։ Այս մասին հոդված է հրապարակել «Հիդրոօդերևութաբանության և մոնիթորինգի կենտրոն» ՊՈԱԿ-ը։

Այն շատ մեծ չէ, բայց չափազանց ժամանցային է:

Սպիտակ ավազների անապատը, որին ավելի հաճախ պարզապես անվանում են Սպիտակ ավազներ, գտնվում է ԱՄՆ Նյու Մեքսիկո նահանգի հարավում: Պետական այս արգելոց կարելի է հասնել եթե Ալամոգորդո փոքր քաղաքից մոտ 20 կմ ճանապարհ անցնեն դեպի արևմուտք:
Ինքնաթիռով այստեղ հասնելու համար պետք կլինի մոտակա օդանավակայանից ճանապարհորդել 30կմ։ Հեռավորությունը ԱՄՆ մայրաքաղաքից մոտ 2700կմ է։

Սպիտակ ավազները ձգվում են 36կմ երկարությամբ և 28կմ լայնությամբ՝ ընդգրկելով ավելի քան 700կմ² տարածք։

Անապատը ծովի մակարդակից 1.1կմ բարձրության վրա է։

Ինչպե՞ս է ձևավորվել Սպիտակ ավազների անապատը:

Աշխարհի այս տեսարժան վայրն արժե այցելել ոչ միայն ավազի աննախադեպ ճերմակության պատճառով, որը հեշտությամբ կարելի է շփոթել ձյան հետ, այլ նաև այն պատճառով, որ այն ունի շատ յուրահատուկ բաղադրություն։ Փաստն այն է, որ սա ամենևին էլ ավազ չէ, այլ՝ գիպս։ Ո՛չ, անապատում երբեք գիպսե արտադրանքի արտադրության գործարաններ կամ արտադրամասեր չեն եղել։ Այս հրաշքը կախարդի և հրաշագործի հերթական հնարքն է, որին մարդիկ անվանում են Բնություն:

Ամերիկյան Սահարայի ստեղծման համար պահանջվել են միլիոնավոր տարիներ: Կավճի ժամանակաշրջանում այստեղ ծով է եղել, որի տեղում երկրաբանական պրոցեսների ընթացքում առաջացել են լճեր։ Երբ դրանք գոլորշացել են, երկրի մակերեսի վրա մնացել են աղի և սելենիտի կուտակումներ, որը գիպսի տեսակ է իրենից ներկայացնում։

Այս հանքային նյութի շերտերը ժամանակի ընթացքում ձևավորել են լեռներ: Դարերի ընթացքում քամիներն ու անձրևները սելենիտի մակերևութային նստվածքները տեղափոխել են հարթավայրեր, որտեղ մենք այսօր ականատես ենք լինում Սպիտակ Ավազներին: Անապատը Անտարկտիդայից հնարավոր է տարբերել միայն ջերմաստիճանով. գիպսային «ավազն» այնքան է ձյուն հիշեցնում, որ դիտորդի համար դժվար է հավատալ սեփական աչքերին։

Հետաքրքիր է, որ Արկտիկայի սառույցին նման ձյունաճերմակ անապատի երևույթը, կարելի է գտնել աշխարհի այլ մասերում, օրինակ՝ բրազիլական Լենսոյս-Մարանհենսեսի բլուրներում: Տեղական ավազաթմբերի ավազը, սակայն, իրական է, ոչ թե գիպս։ Սպիտակ Ավազները հաճախ անվանում են «ճենապակյա անապատ»: Տարածքին այս մականունը տվել են ապաչիները։

Անապատի բնակիչներ

Քանի որ սելենիտում ապրելը բավականին դժվար է, այստեղ կենդանական և բուսական աշխարհը շատ սակավ է։ Յուկկան և որոշ բարդիներ իրենց համեմատաբար նորմալ են զգում այս անապատում: Իրենց համար ջուր ստանալու համար նրանց արմատները խորանում են 30մ խորությամբ։

Այստեղ կարելի է հանդիպել պարկավոր առնետների, որոշ գիշատիչ թռչունների և մողեսների։ Սպիտակ Ավազների ծայրամասում շատ ավելի կենդանի կյանք և բուսականություն կա:

Հետաքրքիր փաստեր

Սպիտակ Ավազների անապատը ունի շատ հետաքրքիր առանձնահատկություններ.

Եթե սովորական ավազոտ անապատում ավազն այնքան տաք է, որ դրա վրա քայլելը նման է ածուխի վրայով քայլելուն, ապա սելենիտը շատ ավելի սառն է: Դա հնարավոր է շնորհիվ այն բանի, որ խոնավությունը գիպսից շատ արագ գոլորշիանում է, իսկ դրա ձյունաճերմակ գույնն ընդհանրապես չի կլանում արևի ճառագայթները՝ անդրադարձնելով դրանք։

Սելենիտը շատ հազվադեպ է երկրագնդի մակերևույթին, այդ իսկ պատճառով Սպիտակ Ավազները եզակի երևույթ է: Դրանք այս հանքանյութի աշխարհի ամենամեծ հանքավայրն են:

Անապատի ընդարձակման գործընթացը շարունակվում է, և գիպսե ավազաթմբերը կամաց-կամաց շարժվում են հյուսիս-արևմտյան ուղղությամբ։

Ճենապակյա անապատը բնակեցված է. նրա տարածքում ապրում է ավելի քան 1000 մարդ։ Այստեղ շատ ճանապարհներ կան։