Սթիվեն Հոքինգ. սահմանափակ ֆիզիկական ունակություններով, բայց անսահման մտքի թռիչքով գիտնականը

Եթե մենք գտնենք այն հարցի պատասխանը, թե ինչու տիեզերքը գոյություն ունի, ապա դա կլինի մարդկային մտքի հաղթանակը, քանի որ այդ ժամանակ մենք կիմանանք Աստծո միտքը:

Մարդ, որը փոխել է տիեզերքի մասին ժամանակակից պատկերացումները. այսպես են բնութագրում աշխարհահռչակ գիտնական Սթիվեն Հոքինգին: Ֆիզիկոս-տեսաբանը հանրահայտ դարձավ 1988թ.՝ իր գրքի տպագրումից հետո: «Ժամանակի համառոտ պատմություն». այսպես էր վերնագրված տիեզերքի կառուցվածքը, ծագումը, զարգացումը և հետագա ճակատագիրը ներկայացնող նրա գիրքը, որը հասարակ ընթերցողին առանց մասնագիտական տերմինների ներկայացնում էր տիեզերքը: 20 տարվա ընթացքում գիրքը դարձավ բեսթսելլեր և վաճառվեց ավելի քան 10 միլիոն օրինակով:

21 տարեկանում Հոքինգի մոտ ախտորոշվեց կողային ամիոտրոֆիկ սկլերոզ: Հիվանդության առաջին ախտանիշները հայտնվել էին ուսանողության տարիներին: Հոքինգի մարմինն աստիճանաբար անշարժացավ. նա կորցրեց անգամ խոսելու ունակությունը, բայց որոշ ժամանակ անց վերագտավ այն խոսքի համակարգչային սինթեզատորի միջոցով: Այդ ժամանակ բժիշկները կարծում էին, որ Հոքինգին ընդամենը 2 տարվա կյանք է մնացել, սակայն գիտնականը հակառակն ապացուցեց: Նույնիսկ լիովին կաթվածահար վիճակում նա զբաղվում էր գիտությամբ, դասավանդում ու երբեք չէր հուսահատվում:

«Ես մահից չեմ վախենում, բայց նաև չեմ շտապում մահանալ: Ես դեռ շատ անելիքներ ունեմ», – հարցազրույցներից մեկի ժամանակ նշել է Հոքինգը:

Ի դեպ, 2016թ. Հոքինգը հայտարարել էր, որ գիտության նկատմամբ սեր է ձեռք բերել՝ շնորհիվ իր ուսուցչի՝ հայազգի մաթեմատիկոս Տիգրան Թահթայի: Այս մասին նա խոսել էր Global Teacher Prize մրցանակաբաշխության արդյունքների հրապարակմանը նվիրված ուղերձում:

«Ուսուցիչներից շատերը ձանձրալի էին, բայց ոչ պրն. Թահթան: Նրա դասերը կենդանի էին և գրավիչ: Ամեն ինչ կարող էր քննարկման առարկա դառնալ: Մենք միասին ենք գնել իմ առաջին համակարգիչը: Պրն. Թահթայի շնորհիվ ես Քեմբրիջում դարձա մաթեմատիկայի պրոֆեսոր՝ զբաղեցնելով մի պաշտոն, որը ժամանակին զբաղեցնում էր Իսահակ Նյուտոնը», – նշել է գիտնականը:

Հոքինգի անձնական կյանքը նույնպես բարդ էր: Նա առաջին կնոջից 3 երեխա ուներ: Կինը հոգ էր տանում նրա մասին, սակայն 1999թ. Հոքինգը հեռացավ կնոջից և ամուսնացավ իրեն խնամող բուժքրոջ հետ: Հետագայում նրանք նույնպես ամուսնալուծվեցին:

Հոքինգի առաջին կնոջ՝ Ջեյնի հուշագրության հիման վրա 2014թ. նկարահանվել է Սթիվեն Հոքինգի մասին պատմող «Ամեն ինչի տեսություն» ֆիլմը:

Հոքինգի կամքի ուժը հիացնում էր բոլորին: Հիվանդության բարդացմանը զուգընթաց նրա վճռականությունն ավելի էր աճում: 2007թ. Հոքինգը դարձավ ամիոտրոֆիկ սկլերոզով տառապող առաջին մարդը, ով անձամբ զգաց անկշռությունը:

«Ես դրական շատ բան չեմ կարող ասել այս հիվանդության մասին, սակայն այն ինձ սովորեցրել է չխղճալ ինքս ինձ և շարունակել զբաղվել իմ գործով: Ես հիմա ավելի երջանիկ եմ, քան նախքան հիվանդությունս», – ասել է Հոքինգը:

Մահվանից ամիսներ առաջ Հոքինգը նախազգուշացում էր արել մարդկությանը: Լեգենդար ֆիզիկոսը վստահ էր, որ եթե մարդկությունը ցանկանում է գոյատևել, ապա պետք է առաջիկա 200 տարիների ընթացքում հեռանա Երկրից ու բնակության պայմաններ ստեղծի այլ մոլորակներում: Գիտնականը վստահ էր, որ մարդկային քաղաքակրթությունը կարող է կործանվել որևէ աղետի հետևանքով՝ աստերոիդի հարվածի, մոլորակի գերբնակեցման կամ, գուցե, կլիմայական փոփոխությունների:

Ի դեպ, ֆիզիկոս տեսաբանի մահվան օրը՝ մարտի 14-ը, համընկել է մեծանուն ֆիզիկոս տեսաբան Ալբերտ Էյնշտեյնի ծննդյան օրվա հետ: Բացի այդ, հենց մարտի 14-ին են մաթեմատիկոսները տոնում Պի թվի օրը: