16:15 11.09.2022
Կան մի քանի պարզ կանոններ, որոնց պետք է հետևել քաղցկեղով հիվանդանալու ռիսկը նվազեցնելու համար, Eat This, Not That-ի հոդվածում ասում է Շոն Մարչեսը՝ քաղցկեղով հիվանդներին խնամելու 15 տարվա փորձ ունեցող բուժքույրը:
Քաղցկեղն աշխարհում մահացության գլխավոր պատճառներից մեկն է։ Այս հիվանդությունը կանխելու հուսալի ուղիներ չկան, բայց դուք կարող եք զգալիորեն նվազեցնել դրա զարգացման հավանականությունը, եթե փոխեք ձեր ապրելակերպը և հրաժարվեք որոշ սովորություններից, որոնք կարող են հրահրել քաղցկեղի զարգացումը:
Ըստ բուժքրոջ՝ ծխախոտն ու ալկոհոլը վտանգավոր են նույնիսկ փոքր քանակությամբ:
1960-ականներից ի վեր ծխելը թոքերի քաղցկեղի հիմնական պատճառն է ԱՄՆ-ում, ասել է Մարչեսը: Իսկ դա խնդրի միայն մի մասն է։ Ծխախոտի օգտագործումը մեծացնում է քաղցկեղի առնվազն 14 տեսակների զարգացման հավանականությունը, որոնց բաժին է ընկնում քաղցկեղից մահացության ավելի քան 20-30 տոկոսը:
Մարչեսը պնդում է, որ ալկոհոլի չարաշահման և քաղցկեղի միջև կապը հաստատվել է դեռևս 1910 թվականին: Ալկոհոլային խմիչքները հրահրում են բերանի խոռոչի, մարսողական տրակտի, շնչուղիների, լյարդի, ենթաստամոքսային գեղձի և կրծքագեղձի քաղցկեղ: Վտանգի տակ են նույնիսկ նրանք, ովքեր ժամանակ առ ժամանակ խմում կամ ծխում են, զգուշացնում է Մարչեսը: Այդպիսի սովորությունների բացասական ազդեցությունը կուտակվում է։ Բացի դրանից, և՛ ծխախոտը, և՛ ալկոհոլը կախվածություն են առաջացնում, ուստի անգամ հազվադեպ օգտագործումը կարող է վերածվել կախվածության, կարծում է փորձագետը։
Դադարեք կարմիր միս և վերամշակված մթերքներ օգտագործել
Հաստ աղիքի քաղցկեղի գրեթե 70 տոկոսը և քաղցկեղից մահացությունների մեկ երրորդը կապված են վատ սննդակարգի հետ, ասել է Մարչեսը:
Մթերքներից, որոնք պետք է բացառվեն ճաշացանկից․ նա առանձնացրել է կարմիր միսը, որը մեծացնում է շագանակագեղձի, միզապարկի, կրծքի, ստամոքսի, ենթաստամոքսային գեղձի և բերանի խոռոչի քաղցկեղի առաջացման հավանականությունը։ Մարչեսը նաև կոչ է արել ավելի քիչ ուտել վերամշակված մթերք, քանի որ դրանք կարող են պարունակել տրանս ճարպեր և զտված շաքար: «Քաղցկեղի զարգացման ռիսկը կարող է զգալիորեն կրճատվել՝ խելամտորեն ընտրելով մթերքը և պիտակների վրա բաղադրիչները կարդալով»:
Ազատվեք ավելորդ քաշից
Մարչեսը հիշեցրել է, որ ֆիզիկական ակտիվության պակասը և սխալ սնունդը հանգեցնում են գիրության, ինչը մեծացնում է քաղցկեղի զարգացման հավանականությունը։ Ավելորդ քաշը հանգեցնում է հաստ աղիքի, կրծքագեղձի, արգանդի, երիկամների, կերակրափողի, ենթաստամոքսային գեղձի, լյարդի և լեղապարկի քաղցկեղի։
Քիչ ժամանակ անցկացրեք արևի տակ
«Արևի ուլտրամանուշակագույն ճառագայթումը ազդեցության ամենատարածված ձևն է, որն առաջացնում է քաղցկեղի դեպքերի մինչև 10 տոկոսը»,- զգուշացնում է Մարչեսը: Նրա խոսքով՝ ուլտրամանուշակագույն ճառագայթման ազդեցությունից կարող են զարգանալ լեյկոզ, սարկոմա և լիմֆոմա, ինչպես նաև վահանաձև գեղձի, մաշկի, թոքերի և կրծքագեղձի քաղցկեղ։
Բուժել վարակիչ հիվանդությունները
Աշխարհում քաղցկեղի մոտ 18 տոկոսը կապված է վարակների հետ, ինչպիսիք են հեպատիտ B-ի վիրուսը կամ մարդու պապիլոմավիրուսը, ասել է Մարչեսը: Նա նշել է, որ այս վարակների դեմ պատվաստանյութեր կան, և ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս պատվաստվածների մոտ վիրուսների հետ կապված քաղցկեղի ռիսկի զգալի նվազում:
00:30 29.04.2025
Ստեփանծմինդա-Լարս ավտոճանապարհը բաց է00:27 29.04.2025
Իսպանիայում հայտարարվել է արտակարգ դրություն00:25 29.04.2025
ԱՄՆ ռազմածովային ուժերի ավիակիրից կործանիչ է ընկել Կարմիր ծովը00:15 29.04.2025
ՀՀ տարածքում ավտոճանապարհները հիմնականում անցանելի են00:30 29.04.2025
Ստեփանծմինդա-Լարս ավտոճանապարհը բաց էՎրաստանի ՆԳՆ ԱԻ դեպարտամենտից և ՌԴ ԱԻՆ Հյուսիսային Օսիայի ճգնաժամային կառավարման կենտրոնից ստացված տեղեկատվության համաձայն՝ Ստեփանծմինդա-Լարս ավտոճանապարհը բաց է բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար։ ...
00:27 29.04.2025
Իսպանիայում հայտարարվել է արտակարգ դրությունԻսպանիայի Ներքին գործերի նախարարությունը արտակարգ դրություն է հայտարարել էլեկտրաէներգիայի խոշոր անջատումից հետո։ Այս մասին հայտնել է Reuters-ը: Արտակարգ դրության ռեժիմը կգործի այն շրջաններում, որոնք համապատասխան դիմում կներկայացնեն։ Նշվում է, որ Մադրիդը, Անդալուսիան և Էքստրեմադուրան արդեն դիմել են կառավարությանը օգնության համար։ Անվտանգությունն ապահովելու համար նախարարությունը կտեղակայի 30,000 ոստիկանի։ ...
00:25 29.04.2025
ԱՄՆ ռազմածովային ուժերի ավիակիրից կործանիչ է ընկել Կարմիր ծովըԱմերիկյան USS Harry S. Truman ավիակիր նավի կործանիչը քարշակման ժամանակ ընկել է Կարմիր ծովը: Այս մասին նշվում է ԱՄՆ ռազմածովային ուժերի հայտարարության մեջ։ «F/A-18E-ը անգարում քարշակելիս անձնակազմը կորցրել է ինքնաթիռի կառավարումը։ Ինքնաթիռը և քարշիչն ընկել են ջուրը», – ասվում է հայտարարության մեջ։ Նշվում է, որ անձնակազմի անդամներից մեկը թեթև վնասվածքներ է ստացել։ Ռազմածովային ուժերը հետաքննություն […] ...
00:21 29.04.2025
Գրոսմայստեր Մանուէլ Պետրոսյանը «3rd Maharashtra International Grandmaster Chess Tournament 2025» շախմատի միջազգային մրցաշարի հաղթողԳրոսմայստեր Մանուէլ Պետրոսյանը դարձավ Հնդկաստանում անցկացված «3rd Maharashtra International Grandmaster Chess Tournament 2025» շախմատի միջազգային մրցաշարի հաղթող։ Այս մասին հայտնել են Հայաստանի շախմատի ֆեդերացիայից։ Մանուէլը 9 հնարավորից վաստակեց 7.5 միավոր և կիսեց 1-3-րդ հորիզոնականները: Լրացուցիչ ցուցանիշներով լավագույն եռյակը ունեցավ հետևյալ տեսքը. 1-ին տեղ՝ Մանուէլ Պետրոսյան (Հայաստան) 2-րդ տեղ՝ Լևան Փանցուլաիա (Վրաստան) 3-րդ տեղ՝ Բորիս Սավչենկո […] ...
00:15 29.04.2025
ՀՀ տարածքում ավտոճանապարհները հիմնականում անցանելի ենՓրկարար ծառայությունը տեղեկացնում է, որ ՀՀ տարածքում ավտոճանապարհները հիմնականում անցանելի են։ Փակ է Արագածոտնի մարզում «Ամբերդ» բարձր լեռնային օդերևութաբանական կայանից Քարի լիճ ավտոճանապարհը։ ...
00:09 29.04.2025
«Զանգեզուր» կենսոլորտային համալիր» ՊՈԱԿ-ի «Խուստուփ» արգելավայրի կուսական անտառները (լուսանկարներ)Շրջակա միջավայրի նախարարությունը լուսանկարներ է հրապարակել Ֆեյսբուքի էջում, որում պատկերված են «Խուստուփ» արգելավայրի կուսական անտառները: Շրջակա միջավայրի նախարարության «Զանգեզուր» կենսոլորտային համալիր» ՊՈԱԿ-ի «Խուստուփ» արգելավայրի կուսական անտառներն առանձնանում են ոչ միայն իրենց բուսական և կենդանական աշխարհի յուրօրինակ բազմազանությամբ, այլև կենսաբանական կայունությամբ՝ ստեղծելով բնական էկոհամակարգեր, որոնք ապահովում են հողերի պահպանումը, ջրային ռեսուրսների հավասարակշռումը և կլիմայական փոփոխությունների մեղմացումը։ […] ...