Սահմանադրական բարեփոխումների հանրային քննարկում է տեղի ունեցել Գյումրիում

Հայաստանի գլխավոր օրենքը 1995 թվականին ընդունվելուց հետո երկու անգամ փոփոխությունների է ենթարկվել՝ 2005 և 2015 թվականներին՝ հանրաքվեի միջոցով։ 2020-ին նորից Սահմանադրական բարեփոխումների նախագիծ էր մշակվել, որը կասեցվեց նախ համավարակի, հետո պատերազմական դրությամբ պայմանավորված։

Անցած տարեվերջին ձևավորվեց Սահմանադրական բարեփոխումների 13 անդամից կազմված խորհուրդ։ Միաժամանակ կազմված  մասնագիտական հանձնաժողովը հանրային քննարկումներ գործընթաց է իրականացնում։ Գյումրիում կազմակերպված քննարկման մասնակիցներին ներկայացվեցին պետական կառավարման այն ուղղությունները, որոնց գործառույթները բխում են սահմանադրական օրենքներից։

Հանձնաժողովի անդամները նման քննարկումներում ավելի շատ առաջարկությունների են սպասում լսարանից։ Առանձնակի ուշադրության արժանացավ Սահմանադրության տեղական ինքնակառավարմանը վերաբերող հարցը։ Սահմանադրական փոփոխությունների առաջարկների փաթեթով էր ներկայացել Գյումրիի ավագանու նախկին անդամ Լևոն Բարսեղյանը։ Առաջարկներից մեկն էր Սահմանադրությամբ ամրագրել սուբսիդառության սկզբունքը, որը ենթադրում է մարդու կյանքի հետ կապված որոշումների կայացումը պետք է իրականացնի մարդուն ավելի մոտ կանգնած իշխանությունը։

«Ինձ թվում է, որ սուբսիդառության սկզբունքը Հայաստանում լրջորեն խախտված է։ Համայնքային իշխանությունների լիազորությունները անհրաժեշտից շատ պակաս են, այս տեսանկյունից սուբսիդառության կամ մարդամոտ իշխանության սկզբունքը պիտի Սահմանադրության մեջ ամրագրվի։ Իմ պատկերացմամբ բոլոր այն լիազորություններն ու գործերը, որոնք պետությունը կարող է ինքը չանել, պիտի փոխանցի համայնքներին։ Օրինակ՝ թանգարանների կառավարումը․ բոլորովին պարտադիր չէ, որ մշակույթի նախարարությունն իրականացնի իր ՊՈԱԿ-ների միջոցով, ոչ մի սարսափելի բան չի լինի, եթե այդ ամբողջ համակարգը փոխանցվի համայնքներին։ Գյումրին ունի 4  ՀՈԱԿ թանգարան, երկու ՊՈԱԿ թանգարան, երկուսի բնույթն էլ նույնն է։ Ինչպես է, համայնքը կարող է կառավարել 4 թանգարան, չպիտի՞ կարողանա կառավարել 6 թանգարան», – իր ելույթում նշել է Լևոն Բարսեղյանը։

Առաջարկներից էր Սահմանադրությամբ հստակ ամրագրել, որ ավագանու կողմից ընտրված համայնքի ղեկավարը դադարի լինել ավագանու անդամ։ Ներկա օրենսդրությամբ համայնքների ղեկավարներն ավագանու անդամ են և մասնակցում են քվեարկությանը։

«Էդ մարդու մեջ դնում եք հա՛մ տեղական օրենսդիրի լիազորություն, հա՛մ տեղական գործադիրի լիազորություն։ Ինքը նախագիծ է բերում՝ բյուջեի, հաստիքացուցակի, մի հատ էլ կողմ է քվեարկում, հլը մի հատ էլ կատարողականին է կողմ քվեարկում։ Շահերի բախում հասկացությունը ոչ մեկին ծանոթ չէ՞», –  նշել է Բարսեղյանը։

Հանրային քննարկումներից ստացված բոլոր առաջարկներն ու կարծիքները մասնագիտական հանձնաժողովը կմիավորի, դրանցից կզտվեն օրենսդրական և սահմանադրական փոփոխություններին վերաբերողները, հաջորդ ընթացակարգով դրանք կներկայացվեն Սահմանադրական բարեփոխումների խորհրդի քննարկմանը։

«Հիմա ուսումնասիրում ենք մեր սահմանադրական փոփոխությունների պատմությունը, նաև միջազգային փորձը, տարբեր սահմանադրական ճգնաժամերը, ամենը պետք է վերլուծվի, հասկացվի ինչքանով է դա առաջացնում սահմանադրական փոփոխությունների անհրաժեշտություն», – ShantNews.am-ի հետ զրույցում նշել է Սահմանադրական բարեփոխումների հանձնաժողովի անդամ Լուսինե Հակոբյանը։

Փոփոխությունների առաջարկները խորհրդի հավանությանն արժանանալու դեպքում մինչև տարեվերջ կմշակվի բարեփոխումների հայեցակարգը։ 2023 թվականի առաջին կիսամյակում պլանավորված է, որ  խորհուրդն աշխատանքները կսկսի մայր օրենքի փոփոխությունների բուն տեքստի մշակման ուղղությամբ ։