Արցախի Քաշաթաղից Ազատան գյուղ վերադարձած ընտանիքներն իրենց նախկին տներն են նորոգում

90-ականների պատերազմից հետո արցախցիների հետ նաև Հայաստանի տարբեր բնակավայրերի բնակիչներ շենացրին Արցախի գյուղերն ու քաղաքները: Տներ, դպրոցներ ու մշակութային օջախներ կառուցեցին,այգիներ հիմնեցին: Շիրակի մարզի Ազատան գյուղից մի քանի ընտանիքներ 20-25 տարի առաջ բնակություն հաստատեցին Քաշաթաղի շրջանի Մուշ գյուղում: Նրանք վերադարձել են իրենց ծննդավայրը՝ Ազատան։ Ինչպես տարիներ առաջ Արցախում են տունուտեղ դրել, հիմա էլ վերադարձել են ու Ազատանի իրենց տներն են վերանորոգում։

Ընտանիքի անդամների օգնությամբ սվաղում են տան պատերին առաջացած ճաքերը, այն տան, որտեղից 26 տարի առաջ էին դուրս է եկել, տեղափոխվել Արցախ բնակության: 1994-ին կամավորական Սմբատը արցախյան պատերազմից հաղթանակով վերադարձել էր հստակ որոշմամբ, որ ապրելու է Արցախում: Երիտասարդ ամուսինները՝ Սմբատն ու Լեյլին, դարձան Քաշաթաղի շրջանի Մուշ գյուղի առաջին բնակիչները:

«Քաշաթաղի շրջանի Մուշ գյուղն ես եմ հիմնադրել: Առաջին բնակիչն եմ եղել: Տեղավորվել ենք մեր պապերի հողում, հողագործությամբ զբաղվեցինք: Շատ բերրի հողեր էին, ամեն ինչ ունեինք: Հայն աշխատող է, ստեղծող է: Հայը երբեք չի կոտրվի, հային սար ու քար տվեք, կստեղծի, կկառուցի»,- Shantnews-ին պատմում է Քաշաթաղի շրջանի Մուշ գյուղի բնակիչ Սմբատ Կիրակոսյանը:

Հրթիռակոծության վտանգի տակ ընտանիքը սեպտեմբերի 28-ին է դուրս եկել գյուղից: Այլ տարբերակ չկար, վերադարձել են հայրենի Ազատան: Հիմա Քաշաթաղում իրենց գյուղը թշնամու վերահսկողության տակ է, Արցախ վերադառնալու հեռանկարն՝ անորոշ: Որոշել են տունը փոքր-ինչ վերանորոգել՝ ձմեռն այստեղ անցկացնելու համար: Տնամերձ հողամասն էլ արդեն վարել են գարնանը վարուցանք  անելու համար:

«Գյուղացի մարդ ենք: Չենք նստելու ու սպասենք, թե ով է մեզ օգնություն տալու: Իհարկե, պետք է փորձեմ իմը ստեղծել, քչից կսկսենք: Եթե էնպես ստացվի, որ երկար մնանք Ազատանում, հողը կմշակենք, բերք կստանանք: Փառք Աստծո, օգնող ձեռքեր ունենք, սերմացուի հարց էլ կլուծենք: Ես արդեն այստեղ՝ Ազատանում եմ ինձ զգում որպես վերաբնակիչ: Կապ չունի, որ սա իմ հողն ու ջուրն է»,- ասում է Լեյլի Դավինյանը:

Քաշաթաղում նռան ու արքայանարնջի այգիներն են թողել: Ազատանում հողերն այնքան բերրի չեն, ինչպես Արցախում: Ունեցած հողակտորով հիմա էլ Ազատանում ամեն ինչ զրոյից են սկսում:

Մանյա տատն ուրախ է, որ 20 տարի անց իր տուն է վերադարձել, բայց Արցախում, ասում է, իր կյանքի մի մասն է մնացել: Նրա հետ Քաշաթաղից Ազատան է տեղափոխվել նաև թոռնուհին՝ Կատինը, մեկ տարեկան որդու հետ: Քաշաթաղը լքել են հոկտեմբերի 10-ին, երբ գյուղում մնալն այլևս անվտանգ չէր:

«Հիշողությանս մեջ անօդաչու թռչող սարքերն են, որոնք պայթում էին մեր գլխավերևում: Դուրս ենք եկել մեր գյուղից, բայց շատ ենք ուզում վերադառնալ մեր տները»,- ասում է Կատին Սիմոնյանը:

Ազատանում Կատինի ամուսնու հայրական տունն է, որտեղից Արցախ է տեղափոխվել 20 տարի առաջ: Ընտանիքը հիմա երկու մասի է բաժանվել: Մի մասն Ազատանում է, մյուսները Կապանում են ժամանակավոր օթևան գտել: Սեփական ուժերով ու գյուղապետարանի աջակցությամբ նորից տուն են կառուցում, օջախը շենացնում, ամեն ինչ նորից են սկսում: Հող են մշակելու, տնտեսություն են հիմնելու: Բայց և Արցախ վերադառնալու մտքից չեն հրաժարվում: Իրենց գյուղն այլևս հայկական չէ։ Ազատանցիները, որ 20 տարուց ավելի Արցախի քաղաքացի են, դիտարկում են Արցախի այլ բնակավայրերում հաստատվելու հնարավորությունները: