Միստիկ փիլիսոփա Գեորգի Գյուրջիևի հայկական ինքնությունը բացահայտված է, մոռացված ժառանգությունն էլ՝ գտնված

20-րդ դարի մեծագույն մտածող Գեորգի Գյուրջիևի մահվան 70-րդ տարելիցի կապակցությամբ հուշ-երեկո է կազմակերպվել Գյումրիում: «Վերադարձ դեպի Գյումրի» խորագրով միջոցառման նախաձեռնողը Գյուրջիևյան հայկական կենտրոնն է: Աշխարհին հայտնի մեծ փիլիսոփայի աշխատությունները մեծ ազդեցություն են ունեցել Արևմուտքի հոգևոր մշակույթի վրա:

Համաշխարհային կրոնական գաղափարախոսությունների մեծ գիտակ Գյուրջիևի անունն ավելի շատ հայտնի է եղել ամբողջ աշխարհում, քան իր հայրենի քաղաք Ալեքպոլ-Գյումրիում: Այն, որ միստիկ փիլիսոփան նաև պարային շարժումների հեղինակ է ու հարուստ երաժշտական ժառանգություն է թողել, քչերին է հայտնի: Հուշ-երեկոյի ժամանակ Հայաստանում առաջին անգամ ներկայացվել են Գյուրջիևի բեմադրած պարերը:

Գեորգի Գյուրջիևի ուսմունքի արմատները ձևավորվել են հայկական միջավայրում՝ Ալեքսանդրապոլում: 20-րդ դարի մեծ մտածողն ինքն է խոստովանել, որ իր մտքի փիլիսոփայության վրա մեծ ազդեցություն են ունեցել հայրը՝ աշուղ Ադաշը և հայազգի մայրական տատիկը: Այսպիսին է Գյուրջիևի հայկական ինքնությունը, որի բացահայտման համար Գյուրջիևյան կենտրոնը տարիներով ուսումնասիրություններ է կատարել, հավաքել մեծ փիլիսոփայի աշխատությունները:

Կենտրոնի հիմնադիր Ավետիք Մելիք-Սարգսյանի խոսքերով՝ իրենց խնդիրը Գյուրջիևի ժառանգությունը աշխարհին ներկայացնելն է ու նաև աշխարհին ասելը, որ Գյումրին է տվել այդպիսի մեծություն, իր հոգևոր արժեքներից սերված։ Միևնույն ժամանակ էլ, կենտրոնին հաջողվեց աշխարհից Գյումրիին վերադարձնել Գյուրջիևին ու վերականգնել այն կապը, որը տարիներով կտրված էր։

Գյուրջիևի՝ Ալեքպոլում ապրած տարիների կենսագրությունը վերականգնված է: Հայտնի է, որ նրա աշխարհընկալումը Ալեքպոլից հասել է մինչև հայոց հնագույն մայրաքաղաք: Անիին «Հազար ու մեկ եկեղեցիների քաղաք» անվանումը հենց Գյուրջիևն է տվել, ու Անիից էլ սկսվել են նրա դեգերումները դեպի Արևելքի հնավայրեր ու Տիբեթի մենաստաններ: Գյուրջիևյան ժառանգությունը ոչ միայն նրա ուսմունքն է, այլև պարերը, երաժշտական ստեղծագործությունները:

«Կումայրի» պարային ստուդիայի գեղարվեստական ղեկավար Միհրան Բաղդասարյանի խոսքերով՝ գյուրջիևյան պարերը շարժում են անվանում, դրանք սովորական պարարվեստից տարբերվող են։ Դրանք ձեռքերի և ոտքերի ասիմետրիկ գործողությունների համադրություն են, որոնք գլխուղեղի աջ ու ձախ կիսագնդերից առավելագույն աշխատանք ու կենտրոնացվածություն են պահանջում։

Պարերի բեմադրությունը երիտասարդ պարուսույցն անփոփոխ է թողել: Մոտ 1 դար առաջ դրանք Գյուրջիևն ինքն է բեմադրել: Պարուսույցը գյուրջիևյան պարերի մասին տեղեկություններ փնտրել է Ռուսաստանում, Իտալիայում և այլ երկրներում ու գտել մեծ փիլիսոփայի աշակերտներից մեկի ժառանգների մոտ: Պարերում ամբողջանում է մարդու մասին Գյուրջիևի փիլիսոփայությունը: Գյուրջիևը, չունենալով երաժշտական կրթություն, իր ստեղծագործությունները թելադրել է կոմպոզիտոր Հարթմանին, որն էլ դրանք նոտագրել է: Մինչև հիմա երաժշտագետները չեն կարողանում Գյուրջիևի երաժշտության համար ժանր որոշել: Նրա ստեղծագործությունները նաև եվրոպական, հայկական ու ռուսական երաժշտության ինտոնացիաների համակցություն են, որոնք տիեզերական կենտրոնացվածություն են ստեղծում։

Գյուրջիևյան երաժշտությունը դաշնակահարուհի Արփինե Խլղաթյանը վերականգնել է 20-րդ դարասկզբին արված վատորակ ձայնագրություններից: Գյուրջիևի երաժշտական գործերի նոտագրումն ու պարերի բեմադրումը երիտասարդ մասնագետները դեռ շարունակելու են: Պահպանված է 49 երաժշտական ստեղծագործություն, որից առայժմ նոտագրված է միայն 10-ը: