Ողջիի աղտոտման իրական պատկերը պարզ կդառնա մեկ շաբաթից

Երկու օր  առաջ վաղ առավոտյան Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատի Արծվանիկի պոչամբարի մետաղյա խողովակաշարը  վթարվել էր,  հոսքաջրերը լցվել էին Ողջի գետ։ Գետը դարձել էր դարչնագույն և վթարի վերացումից ժամեր անց  էլ դեռ պղտոր էր: Ինչ է կատարվել, ինչու, ով է պատասխանատու և ինչպես է հաշարկվելու բնությանը հասցված վնասը՝ աշխարհագրագետ  Լևոն Գալստյանն ասում է, որ մոտ 10 տարի է՝  բնապահպաններն ահազանգում են՝  Կապանի պղնձամոլիբդենային կոմբինատի թափոնները լցվում են Արծվանիկի ջրամբար, նստում են ջրամբարի հատակին, ջուրը հոսում է դեպի Նորաշենիկ գետ, այնտեղից էլ Ողջի: 

Հասկանալի է՝  անգամ թափոնների մեխանիկական նստեցումից հետո ջուրը մաքրված համարել չի կարելի: Հերթական ահազանգը ստացվեց երկու օր  առաջ. գետի ջուրը աղտոտվել էր, դարձել դարչնագույն: Կառավարության նիստին արտակարգ իրավիճակների նախարար Ֆելիքս Ցոլակյանն ասաց, որ տնտեսվարողը գաղտնի է պահել վթարը, սեփական ուժերով «սվարկա է» արել: 

Հիշեցնենք՝ վթարը տեղի է  ունեցել վաղ առավոտյան՝  ժամը 5-ի սահմաններում: Սյունիքի մարզի Ներքին Գիրաթաղ գյուղի մոտակայքում գտնվող կոմբինատի պոչատարը վնասվել է. արտանետումները չեն հասել մինչև Արծվանիկի ջրամբար, լցվել են Ողջի գետը՝ այս անգամ արդեն առանց  մեխանիկական մաքրման:

911 ծառայություն տեղեկություններ հաղորդվել են միայն առավոտյան՝ ժամը 08:40-ին: Պղնձամոլիբդենային կոմբինատի հաղորդագրության համաձայն՝ խողովակից արտահոսքը տևել է 30-40 րոպե։ Արտադրական վթար՝ կոմբինատի պատասխանատուների բնորոշմամբ, որը ներգրավված է ռիսկերի գնահատման մեջ:   

Վթարի պատճառը վերացնելուց հետո գետը դրանից դեռ 10 ժամ անց էլ խելքի չէր գալիս, դարչնագույն ջրեր էին շարունակում հոսել: Անգամ, եթե  աղետը վերացվել է 40 րոպե անց, պարզ թվաբանական հաշվարկը հետևյալն է՝ վնասվել է 1000 մմ խողովակ, դրա թողունակությունը վայրկյանում 2000 լ ջուր է: Դա նշանակում է, որ մոտավոր հաշվարկով՝ 4 մլն 800 հազար լիտր ծանր մետաղներով ջուր է լցվել Ողջի գետը:   

Վթարն արձանագրելուց հետո պետական լիազոր մարմինը պետք է հաշվարկեր, թե որքան աղտոտված ջուր է լցվել գետը: Լաբորատոր փորձաքննության պատասխանները կարող են ստացվել մեկ շաբաթվա ընթացքում, իսկ քայլերի հաջորդականությամբ պետք է հաշվարկվի ջրային ռեսուրսների վրա  տնտեսական գործունեության հետևանքով հասցրած վնասի չափը: Եվ մի քայլ էլ Լևոն Գալստյանն է հիշեցնում՝ ինչպես է մաքրվելու գետն այդ աղետից  հետո, կա՞ արդյոք ծրագիր, հաշվարկ, որքան գումար է պետք դրա համար, ով պետք է դա կատարի: Ի դեպ, Զանգեզուրի երկրորդ ամենախոշոր գետը՝ Ողջին, արդյունաբերական գոտու հետևանքով անպիտան է ոռոգման համար, այդտեղ վաղուց արդեն ձկներ չկան: