Գյումրու կիսաքանդ շենքերից մեկում լավ պահպանված որմնանկար է հայտնաբերվել

Գյումրին  ու Շիրակի մարզը հարուստ են որմնանկարներով: Դրանք հիմնականում պատկանում են հայտնի նկարիչ-քանդակագործների վրձիններին ու պատկերվել են մշակութային նշանակության կառույցների, գործարանների կամ ռեստորանների պատերին:
Տասնամյակներ անց էլ նախկին արտադրական նշանակության շինություններում հայտնաբերվում են որմնանկարներ, որոնց հեղինակներն անհայտ են մասնագետների համար: Գյումրու նախկին Մսի կոմբինատի ավերակ մասնաշենքերից մեկում, բաց երկնքի տակ գտնված որմնանկարի պատմությունն էլ է այդպիսին:

Գյումրու Մսի և պահածոների կոմբինատը 1935 թվականին կառուցվել է վաստակավոր ճարտարապետ Ռաֆայել Եղոյանի նախագծով: Հսկա  գործարանն իր ամբողջ ծավալով աշխատեց մինչև 90-ականների սկիզբը, հետո ինչպես տասնյակ գործարաններում էր, սկսեցին թալանել ու  քանդել, հիմա էլ տարածքն ավերակ է: Այդ ավերակների ներսում հեռվից աչքի է ընկնում գունեղ մի որմնանկար:

Այն հուշարձանագետները գործարաններում անցկացրած ուսումնասիրությունների ժամանակ են հայտնաբերել: Թե ով է վառ գույներով  որմնանկարի հեղինակը, որոնումները հասել են գյումրեցի վաստակավոր գեղանկարիչ Խաչատուր Վարդպարոնյանին, որին հաջորդել են նկարչի թոռան մասնագիտական ուսումնասիրությունները:«Այցելելով տարածք՝ ուսումնասիրեցի տվյալ որմնանկարը, որոշակի տեղեկություններ հավաքեցի, թե՛ ազգականներից, թե՛ Վարդպարոնյանի ընկերներից, կարող ենք եզրակացնել, որ տվյալ որմնանկարը պատկանում է հենց Խաչատուր Վարդպարոնյանին»,- ասում է նկարչի թոռ Միքայել Վարդպարոնյանը։

Հայտնի նկարչի թոռն արդեն որերորդ անգամ գալիս է տարածք, նոր մոտեցումներ ու էլեմենտներ գտնում: Կարծում է, որ  որմնանկարը պապի՝  60-ականներին կատարված աշխատանքներից է: Ձեռագրային նմանությունից բացի՝ Միքայելը կապ հաստատել Մսի կոմբինատի նախկին տնօրեն Ջուլիետա Մամիկոնյանի ու ճարտարապետ Ռաֆայել Եղոյանի  հետ: Նրանք էլ հավաստիացրել են, որ որմնանկարի հեղինակը    Խաչատուր Վարդպարոնյանն է:

Որմնանկարի ներքևի հատվածը այժմ մոտ կես մետր բարձրությամբ փակում են քարակույտերը, հեղինակի ենթադրյալ ստորագրությունը տեսնել դեռևս հնարավոր չէ: Նկարչի թոռը՝ Միքայել Վարդպարոնյանը, որմնանկարում պատկերված սիմվոլներն ու կերպարները համեմատեց  նաև պապի մյուս  աշխատանքների  լուսանկարների և էսքիզների հետ  ու շատ ընդհանրություններ հայտնաբերեց:

Մոտ 15 մետր  երկարության որմնանկարը ավերակների տակ բավականին լավ է պահպանվել։ Գաղտնիքը ռեստավրատորը բացում է՝ պրոֆեսիոնալ գեղանկարչի աշխատանքի շնորհիվ է ու նաև օգտագործված նյութերի ու  տեխնոլոգիաների: Որոշ հատվածներում միայն արդեն սկսել է քայքայվել:

Գունեղ որմնանկարին, թե ինչ անուն է տվել գեղանկարիչը,  հայտնի չէ: Այն բնության գեղեցիկ տեսարան է, իսկ կերպարայիններում   պատկերված են  նետ ու աղեղով տղամարդ, հայկական տարազով կանայք ու աղջիկներ:

Ըստ  ռեստավրատորի՝ իր պապի որմնանկարը վաղ շրջանի դեկորատիվ աշխատանքներից է համարվում, չի բացառում նաև, որ Խաչատուր Վարդպարոնյանի էսքիզներով ու նրա մասնակցությամբ նկարած լինեն նաև մի քանի նկարիչներ: Ով էլ լինի հեղինակը, գեղանկարչի թոռը նշում  է՝  պետք է մշակութային ժառանգությունը փրկել ոչնչացումից:

Որմնանկարով պատը ենթադրաբար կա՛մ եղել է Մսի կոմբինատի նիստերի դահլիճի մի հատված, կա՛մ՝ ճաշարանային մասնաշենքի ինտերիերի բաղկացուցիչը, ինչպես Գյումրու մի շարք ֆաբրիկաներում ու գործարաններում էր: Որմնանկարի հարևանությամբ ու զուգահեռ՝  ճակատային մասում,  կա նաև սրբատաշ ու անհարթ քարերի համադրությամբ կառուցված գունավոր խճանկար, որի հեղինակն առայժմ անհայտ  է: