Շիրակի մարզում թիթեռները հիպերակտիվություն են դրսևորում

Շատերը նկատած կլինեն, որ այս տարի Շիրակի մարզում թիթեռները շատացել են, ու հիմնականում ակտիվացել են դրանց շագանակագույն տեսակները։ Բնության անոմա՞լիա, կլիմայական փոփոխության հետևա՞նք, թե՞ պարզապես թիթեռների միգրացիա։ Կենսաբանը, գիտնական-ագրոնոմը, ֆերմերն ու համաճարակաբանը խիստ տարբեր մեկնաբանություններ են տալիս։ Երևույթն արտասովոր են համարում ու նշում, որ աննախադեպ ակտիվացած թիթեռները ոչ միայն բնության գեղեցկությունն են, նաև գյուղատնտեսության վնասատուները։ Մեկ ամսից ավելի է՝ թիթեռները Շիրակի մարզում գրոհի են անցել։ Դրանք ամենուր են ու ավելի շատ՝ ծաղկած ծառերի վրա։

Սա թիթեռների միգրացիա է կոչվում, որն ամեն տարի տեղի է ունենում Ամերիկայում, երբ հյուսիսից՝ Կանադայից թիթեռները գաղթում են Մեքսիկա։ Իսկ մեզ մոտ թեև ոչ նման քանակի, բայց այս տարի ակտիվությունը նկատելի է, ինչը կենսաբան Աիդա Քերոբյանը չի համարում պատահական երևույթ։

Նրա խոսքերով՝ բնության մեջ նման դեպքեր լինում են, երբ ժամանակ առ ժամանակ բնության ինչ-որ տեսակներ աշխարհագրական, երկրաբանական, կլիմայական տարբեր փոփոխություններով պայմանավորված, մեծ թվաքանակով աճ են տալիս։

Դա բնության մեջ նորմալ երևույթ է և կոչվում է պոպուլյացիոն կամ կյանքի ալիքներ։ Կենսաբանը համոզված է, որ ամեն դեպքում, բնության օրենքը չի խախտվի, հետագայում թիթեռների թիվն էլ բնական ընտրությամբ ինքնակարգավորման կենթարկվի, ու դրանք կպակասեն: Բայց մինչ այդ, գյուղատնտեսների մտահոգությունն է, որ ցանքատարածքները չենթարկվեն վնասատուների ազդեցությանը: Ըստ մասնագետների, այս պահին թիթեռները վնասակար չեն, դրանք ծառ ու ծաղիկների լավ փոշոտիչներ են, դրանց թրթուրներն են այգիների բերքը կրծողները: Ախուրյանի և Գյումրիի տարածաշրջանների համաճարակաբան Արմենակ Հովիկյանի խոսքերով՝ ձվադրումից մի քանի օր անց մանր թրթուրները դուրս կգան և կսկսեն ոչնչացնել ծառերի տերևները․ սա է վտանգը։

Իսկ գիտնական-ագրոնոմ Անիչկա Թադևոսյանի խոսքերով՝ 1 թիթեռը բույսի ամբողջ վեգետացիայի ընթացքում 15 հազար ձու է դնում։ Գիտնական-ագրոնոմը, ով նաև հողագործ է, վերլուծում է սևաշեկ թիթեռների նման քանակի ներթափանցումը Հայաստան: Համոզվել է, որ դրանք Հայաստան են մուտք գործել արտերկրից ներկրվող սերմերի հետ այնպես, ինչպես տարիներ առաջ կոլորադյան բզեզը՝ կարտոֆիլի նոր սորտեր բերելու ժամանակ:

Նրա կարծիքով՝ հիմա, երբ դրսից գալիս են ոչ կարանտինային հսկողությամբ սերմեր, դրանց հետ Հայաստան են ներթափանցում նաև թիթեռների թրթուրներ, որոնք հետագայում զարգանում են և վնասում բնությունը։ Այդ թիթեռները, ըստ Անիչկա Թադևոսյանի, ավելի շատ վնաս են տալիս բրոկկոլիին և կարմրագլուխ կաղամբին։

Ենթադրվում է, որ այս թիթեռներն Իրանից կամ Իրաքից են եկել Հայաստան։ Մի տարի էլ է եղել նման անոմալիս, երբ դրանք Իրաքից էին եկել ու այնքան շատ էին, որ ուղղակի մարդկանց աչքերն էին լցվում։ Ըստ համաճարակաբանի՝ թիթեռներն արևադարձային երկրներից են Հայաստան ներթափանցել, հիմնականում օդային հոսանքներով: Իսկ գիտնականը նշում է, որ այլ թիթեռների հետ հիբրիդացել են ու նման քանակի հասել: Մասնագետներն առաջարկում են կա՛մ թունաքիմիկատներով, կա՛մ օրգանական նյութերով պաշտպանել այգիները թիթեռների թրթուրներից: Ասում են, այդ թիթեռները կարող են մի քանի օրում բույսի վեգետատիվ մասն ամբողջությամբ ոչնչացնել:

Մասնագետների կարծիքները տարբեր են․ թիթեռը որպես բնության գեղեցկությո՞ւն, թե՞ որպես այգիների վնասատու: Բայց որ թիթեռը 1 օր է ապրում, կենսաբանը չի հաստատում, դա ուղղակի նրա կարճ կյանքը նշելու համար է ասվում, իսկ իրականում, թիթեռի կյանքը թրթուրից մինչև հարսնյակ, 10 օր է: