«Վեթինգ»-ի դեպքում նուրբ սահման կա, որն անցնելու դեպքում կարող են խախտվել անձի իրավունքները. փաստաբան

Փաստաբան Վահան Հովհաննիսյանը SHANTNEWS.am-ի հետ զրույցում ներկայացրեց՝ ո՞րն է «վեթինգ»-ը, որի մասին այսօր խոսեց ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը: Հովհաննիսյանն ասաց, որ դա նոր տերմին չէ, պարզապես վարչապետի վերջին հայտարարությունից հետո առնչվեցինք այդ տերմինի հետ:

«Դա իրավաբանության մեջ օգտագործվող տերմին է, որը կիրառելի է անցումային արդարադատության համատեքստում: Մի հետաքրքիր բան ասեմ, սա շատ նուրբ իրականացվող իրավական ռեժիմ է, որի դեպքում սահմանները, եզրը փոքր-ինչ անցնելու դեպքում կարող են խախտվել անձանց իրավունքները կամ անմեղության կանխավարկածը: Տեսեք, օրինակ, այսօրվա դեպքը՝ դատարանների մուտքերը արգելափակելու, ոչ մի առումով չի կարելի դիտարկել՝ ոչ «վեթինգ»-ի, ոչ անցումային արդարադատության համատեքստում, չի կարելի ներառել դրանց մեջ, այսինքն՝ սա ցանկացած դեպքում ոչ ադեկվատ քայլ էր կամ ոչ ադեկվատ հանձնարարական էր: Սա իմ տեսակետն է»,- ասաց նա:

Ինչ վերաբերում է զուտ «վեթինգ»-ին՝ վարչապետի հայտարարության շրջանակներում, ապա փաստաբանը հիշեցրեց՝ վարչապետն ասում է՝ անհրաժեշտ է իրականացնել «վեթինգ»՝ պարզելու համար դատավորների ծագումնաբանությունը, գույքային դրությունը, համապատասխանությունը զբաղեցրած պաշտոնին և կապերը նախկին կոռուպցիոն իշխանական համակարգի հետ:

«Հիմա տեսեք՝ դատավորների ծագումնաբանությունը բոլորիս պարզ է, համենայնդեպս, հանրության լայն շրջանակներին պարզ է կամ հասանելի է այդ տեղեկատվությունը, բոլորս կարող ենք հեշտությամբ պարզել՝ ովքեր են դատավորների ծնողները, պապերը, տատերը, քույրերը, եղբայրները, այսինքն՝ այստեղ «վեթինգ» իրականացնելու անհրաժեշտություն չկա: Գույքային դրությունը ևս պարզ է բոլորիս, քանի որ հայտարարագրում նշվում է՝ ինչ գույքային դրություն ունեն կամ չունեն: Հաջորդ կարևոր հարցը նրանց կապերն են նախկին իշխանական, վարչապետի գնահատմամբ՝ կոռուպցիոն համակարգի հետ: Այստեղ ունենք մի կարևոր խնդիր. եթե պարզվեր, որ դատավորներից մեկը կամ մի քանիսը կապեր են ունեցել կոռուպցիոն համակարգի հետ, և իրենց կայացրած դատական ակտերը եղել են այդ կոռուպցիոն կապերի հետևանք, ապա այստեղ ոչ թե «վեթինգ»-ի, այլ քրեական պատասխանատվության ենթարկելու անհրաժեշտություն է առաջանում»,- ասաց փաստաբանը:

Հովհաննիսյանը նշեց՝ եթե «վեթինգ» իրականացնելու ընթացքում պարզվեն այդպիսի փաստեր, ապա անձինք պետք է ենթարկվեն քրեական պատասխանատվության, հետևաբար, եթե ներկայում կան այդպիսի փաստեր, դրա համար «վեթինգ» իրականացնելու անհրաժեշտություն չկա, դատավորը կարող է հանգիստ ենթարկվել քրեական պատասխանատվության՝ իրավական գործող ընթացակարգերի շրջանակներում: Եթե չկա նման տեղեկատվություն կամ փաստեր չկան դատավորի նկատմամբ, փաստաբանը հիշեցրեց՝ մենք ունենք արդարադատությունում և ԲԴԽ-ում գործող համապատասխան մեխանիզմներ, և դատավորը կարող է ենթարկվել կարգապահական պատասխանատվության:

«Այսինքն՝ յուրաքանչյուր դեպքում այս «վեթինգ»-ի իրականացման անհրաժեշտությունը չկար: Անցումային արդարադատության շրջանակներում ո՞րն է սրա էությունը. եթե կան փաստեր, սակայն ճշտված չեն այնքանով, որքանով դատավորին հնարավոր լինի ենթարկել քրեական պատասխանատվության կամ կարգապահական պատասխանատվության, սակայն այդ փաստերը կարող են հիմք հանդիսանալ, որպեսզի նա չշարունակի հետագա պաշտոնավարումը, այ այստեղ է, որ պետք է եզրը նուրբ լինի, այսինքն՝ փաստերը լինեն այնքանով ճշտված, որպեսզի անձի իրավունքը չխախտվի կամ անմեղության կանխավարկածը չխախտվի: Այսօր վարչապետը նշում էր՝ պետք է չաշխատեն այն դատավորները, որոնք կայացրել են այնպիսի դատավճիռներ, որոնցով հետագայում ՄԻԵԴ-ը ճանաչել է անձի իրավունքների խախտում, պետք է չաշխատեն, կամ պետք է դիմում գրեն, դուրս գան, կամ պետք է հեռացվեն աշխատանքից: Մենք ներկայում նման ընթացակարգ չունենք, կարծում եմ՝ նաև «վեթինգ»-ի շրջանակներում այս ընթացակարգին հետևել չենք կարող»,- ասաց նա:

Փաստաբանը նշեց՝ այս ամենի մասին դատում ենք միջազգային պրակտիկայից ելնելով, ապա ընդգծեց՝ պետք է լինի օրենք, տեսնեն՝ ինչպես է կարգավորում այս հանձնաժողովի աշխատանքը, ըստ այդմ էլ դատողություն անեն: Հովհաննիսյանն ասաց՝ միջազգային փորձի լուրջ ուսումնասիրություն չի արել, բայց «վեթինգ»-ը միջազգային պրակտիկայում կիրառվող բան է: Նա տեղեկացրեց՝ այն եվրոպական առաջնակարգ պետություններում չի կիրառվում, սա ծայրահեղ վիճակ է, որը կիրառվում է անցումային արդարադատության շրջանակներում: