Արցախում խնկարկել են Սումգայիթյան ոճրագործության զոհերի հիշատակին

Սումգայիթյան ոճրագործության զոհերի հիշատակին այսօր խնկարկել են նաև Արցախում: Ստեփանակերտից մեր թղթակցի խոսքերով՝ այսօր կրկին մարդաշատ էր Ստեփանակերտի հուշահամալիրը: Հազարավոր արցախցիներ են ծաղիկներ խոնարհել ի հիշատակ Սումգայիթի ջարդերի զոհերի: Հիշողություններից ու անպատասխան հարցերից բացի՝ օրը նաև արվածն ի մի բերելու և անելիքների մասին խորհելու խորհուրդն ունի՝ բոլոր սերունդների համար:

Հուշահամալիրում նաև հանրապետության բարձրաստիճան պաշտոնյաներն էին՝ նախագահ Բակո Սահակյանի գլխավորությամբ: Սումգայիթյան սարսափը Մուսայելյան ընտանիքները ամեն տարի այս օրերին վերապրում են: Փրկվել են հրաշքով: Մայրը տանն էր, երբ պատրաստված ամբոխն այցելել է իրենց հասցեով: Կնոջը ջարդարարները ծեծի են ենթարկել: Պատկերը որդու աչքից չի հեռանում: Էվելինային փրկել է ամուսինը՝ ամբոխին ադրբեջանցի ներկայանալով:

Էվելինա Մուսայելյանը հիշել է․

«Երեք օր՝ փետրվարի 27-29-ը Բաքվի հարևանությամբ՝ Սումգայիթում, հայերին սպանում էին կազմակերպված, համակարգված: Մարդասպանների ամբոխը զինված էր մետաղե ձողերով, ապահովված քարի պաշարներով: Նրանց ձեռքին հայերի բնակարանների հասցեներն էին: Իրավապահներն էլ կամ չէին միջամտում, կամ օգնում էին մարդասպաններին:

Արցախի փախստականների միության անդամ Ռուզաննա Ավագյանի խոսքերով՝ փետրվարի 28-ին հայերին կոտորում էին ազգային պատկանելության համար․

«Կոտորում էին, որովհետև մենք հայեր ենք, մենք չպետք է ապրենք, մենք պետք է պատասխան տանք Ղարաբաղի համար: Հիշում եմ՝ մեր բակը բեռնատար մտավ, տասնյակ մարդիկ դուրս եկան: Մի մերկ հայ աղջկա դուրս քաշեցին, կապեցին մեքենային ու վանկարկում էին, թե այդպես կլինի բոլոր հայերի հետ»:

Արցախի փախստականների միության անդամ Սվետլանա Ղարիբյանը պատմել է․

«Գիշերը նրանք սկսեցին տները ներխուժել: Մենք թանքնվել ենք ռուս հարևանի տանը: Վաղ առավոտյան մեր ազգականն իր երեխաներ հետ մեզ Բաքու ճանապարհեց: Ավտոբուսը լիքն էր: Այդ պահին մի խումբ ադրբեջանցի երեխաներ ոչ հեռվում ֆուտբոլ էին խաղում: Սարսափելին այն էր, որ գնդակի փոխարեն երեխայի գլուխ էր»:

Ճանաչման, դատապարտման և փոխհատուցման պահանջն օրակարգում է: Փետրվարի 28-ը, արդեն նաև պաշտոնապես, ոչ թե պարզապես զոհերի հիշատակի, այլև բռնագաղթած հայ բնակչության իրավունքների պաշտպանության օրն է: Ադրբեջանահայության շահերն այսօր պաշտոնական Ստեփանակերտն է ներկայացնում:

«Երեք օրվա ընթացքում Սումգայիթում պաշտոնական տվյալներով մի քանի տասնյակ հայ է սպանվել, ոչ պաշտոնական թվերով՝ մի քանի հարյուր: Խորհրդային բանակը Սումգայիթ մտավ միայն փետրվարի 28-ին: Դեպքերին սկսեց միջամտել մեկ օր անց: Սումգայիթյան ոճրագործությունը 1988-ին դատապարտել են Եվրախորհրդարանը, ԱՄՆ Սենատը, Արգենտինայի Խորհրդարանը: ԽՍՀՄ ղեկավարությունը Սումգայիթյան ոճրագործությանը քաղաքական գնահատական չի տվել: 88-ի վերջին դատավարությունը կայացավ: Պատասխանատվության է ենթարկվել մոտ 90 հանցագործ, մեկը՝ մահապատժի: Իրական կազմակերպիչները, սակայն, մնացել են անպատիժ: Սումգայիթյան ոճրագործության օրերին Ստեփանակերտի հուշահամալիրում 30 հազարանոց սգո միտինգ կայացավ: Օրեր անց՝ հուշահամալիրում Սումգայիթի զոհերի հիշատակին նվիրված առաջին հուշաքարը դրվեց: Արդեն 31 տարի՝ հենց այդ հուշաքարին են ծաղիկներ խոնարհվում փետրվարի 28-ին»,- ասել է ԱՀ արտգործնախարար Մասիս Մայիլյանը։