Հրանտ Դինքի սպանությունից 12 տարի անց. ով պատժվեց, ով մնաց անպատիժ

12 տարի առաջ այս օրը՝ 2007-ի հունվարի 19-ին Ստամբուլում հրատարակվող Ակօս պարբերականի խմբագրատան դիմաց սպանվեց հայ լրագրող, հրապարակախոս Հրանտ Դինքը: Այդ դեպքը ցնցեց հայ, թուրք և միջազգային հանրությանն այն աստիճան, որ Դինքի անվան շուրջ միավորվեցին երբեմնի թշնամական բազմաթիվ գործիչներ:

Սպանությունից 12 տարի անց ամեն տարի այս օրը հավաքվում են նրա երբեմնի գործընկերներն ու գաղափարակիցները՝ հարգելու «Ակոս»-ի խմբագրապետի հիշատակն ու մատնանշելու այն հետագիծը, որ մնաց Հրանտ Դինքի գործունեության ընթացքում:

Արևմտյան Հայաստանի Մալաթիա քաղաքում ծնված Հրանտ Դինքը 7 տարեկանում՝ 1954-ին ծնողների հետ տեղափոխվում է Ստամբուլ: Ավարտում է Ստամբուլի պետական համալսարանի կենսաբանության և փիլիսոփայության ֆակուլտետները։ Զինվորական ծառայությունից հետո աշխատում է որպես լրագրող։

1996 թ.Ստամբուլում հիմնում է «Ակոս» թերթը՝ նպատակ ունենալով ներկայացնել Թուրքիայի հայերի ծայրահեղ մեկուսացված լինելը, խոսել Արևմտյան Հայաստանի հայերի մասին, ներկայացնել հարկադրված իսլամացված լինելու դառնությունը՝ միաժամանակ հաշտության միջնորդ լինելով հայ և թուրք ժողովուրդների միջև։

2004 թվականի փետրվարի 24-ին «Ակոս»-ը տպագրեց մի հոդված Թուրքիայի առաջին կին օդաչու Սաբինա Գյոքսենի մասին՝ նշելով, որ նա իրականում հայ է եղել, այն հայ որբերից, որոնք որդեգրվել էին 1915 թվականից հետո: Այդ պահից սկսած Դինքը սկսեց պարբերաբար ենթարկվել սպառնալիքների ու հետապնդումների թուրք ազգայնականների կողմից:

Ավելի ուշ Դինքը դատապարտվեց Սահմանադրության 301 հոդվածով՝ «Երջանիկ է նա, ով իրեն թուրք է անվանում» նշանաբանի դեմ խոսելու համար: 2007-ի հունվարի 19-ին Դինքին սպանեցին «Ակոս»-ի խմբագրության դիմաց:

Համաձայն պաշտոնական տարբերակի` մարդասպանն այն ժամանակ 17-ամյա Օգյուն Սամասթն էր: Որ սպանությունը պատվիրված է եղել, նույնիսկ Թուրքիայում ոչ ոք չէր կասկածում: Որպես սպանության նպատակ՝ թուրք հանրային գործիչները նշում էին երկրում ազգային անհանդուրժողականության խնդիրը խորացնելու, ներքին իրադրությունը սրելու գործոնները:

Թուրքիայի, Հայաստանի և աշխարհի այլ երկրներում կազմակերպվեցին բազմահազարանոց բողոքի ցույցեր և սգո երթեր՝ «բոլորս հայ ենք», «բոլորս Հրանտ Դինք ենք» կարգախոսներով: 2007-ի հուլիսի 2-ին սկսվեց դատավարությունը՝ տևելով ավելի քան 5 տարի:

Այդ ընթացքում 18 մարդու մեղադրանք առաջադրվեց՝ հիմնականում հանցանքի մեջ տեսնելով «Էրգենեկոն» ազգայնական կազմակերպության հետքերը: 2011 թվականի հուլիսի 25-ին թուրքական դատարանը սպանությունը կատարած Օգյուն Սամաստին դատապարտեց 22 տարի 10 ամիս ազատազրկման, որը հետո փոխարինեց ցմահ ազատազրկմամբ:

2012-ի հունվարի 16-ին Ծանր հանցագործությունների Ստամբուլի դատարանը հրապարակեց մեկ այլ դատավճիռ՝ նշելով, որ Դինքի սպանությունը այլ ենթատեքստեր չի պարունակում, չկան ազգային կամ քաղաքական նպատակներ: Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը որոշեց՝ թուրքական իշխանությունները չեն ապահովել Դինքի ապրելու իրավունքը՝ ըստ Մարդու իրավունքների Եվրոպական կոնվենցիայի, և գիտակցաբար չեն կանխել սպանությունը, թուրքական ոստիկանությունն էլ անգործության համար չի պատժվել:

Թուրքիայի իշխանությունը շարունակում է պնդել, որ նախապես տեղյակ չի եղել սպանության մասին, իսկ հանցագործության հետևում միանշանակ տեսնում է այժմ Ռեջեփ Էրդողանի թիվ մեկ քաղաքական հակառակորդ Ֆեթհուլլահ Գյուլենին: