Այն ամենը, ինչ պետք է իմանալ Իրանի դեմ ամերիկյան պատժամիջոցների մասին

Ի՞նչ պատժամիջոցներ են սահմանվել Իրանի հանդեպ

Իրանի դեմ պատժամիջոցների երկրորդ փաթեթը, որն ուժի մեջ է մտնում այսօր՝ նոյեմբերի 5-ին, վերականգնում է նավթի արտահանման, էներգետիկ ոլորտի, նավագնացության և նավաշինության, ինչպես նաև ֆինանսական կազմակերպությունների հանդեպ սահմանափակումները: Այս սահմանափակումները կառնչվեն նաև այն երկրներին, որոնք իրանական նավթ են արտահանում և որոնք կշարունակեն աշխատել պատժամիջոցների ցանկում հայտնված իրանական ընկերությունների հետ:

Իսկ օգոստոսին վերականգնված պատժամիջոցների առաջին փուլով ԱՄՆ-ն արգելում էր Իրանի կողմից ամերիկյան դոլարային թղթադրամների ձեռքբերումը, ոսկու և թանկարժեք մետաղների առևտուրը, Իրանին գրաֆիտի, ալյումինի, պողպատի, ածուխի վաճառքը կամ Իրանից դրանց գնումը: Պատժամիջոցները տարածվել են նաև Իրանի ավտոմոբիլաշինական ոլորտի վրա:

Ինչպիսի՞ն էր արձագանքը պատժամիջոցներին

Պատժամիջոցների երկրորդ փուլի ներմուծման կապակցությամբ Իրանի նախագահ Հասան Ռոհանին տնտեսագետների հետ հանդիպման ժամանակ այսօր հայտարարել է, որ Թեհրանը կշարունակի նավթ վաճառել և խախտել սահմանափակումները: Իսկ ավելի վաղ Իրանի գերագույն առաջնորդ, այաթոլլահ Ալի Խամենեին ԱՄՆ-ին անվանել էր իրանցիների թշնամի:

«Երբեմն նրանք ասում են, որ Իրանի ժողովրդի հետ խնդիր չունեն, և նրանց խնդիրը կապված է Իրանի կառավարության հետ: Նրանք ստում են: Իրանի կառավարությունն առանց իր ժողովրդի ոչինչ չի կարող անել: Նրանք այս ժողովրդի թշնամին են: Պատժամիջոցները սահմանվում են Իրանի ժողովրդի հանդեպ», – մասնավորապես ասել էր Խամենեին:

Իսկ Իսրայելը պատժամիջոցներին բավական դրական է արձագանքել. երկրի վարչապետ Բենյամին Նեթանյահուն շնորհակալություն է հայտնել Դոնալդ Թրամփին՝ դրանք վերականգնելու համար:

«Տարիներ շարունակ ես կոչ էի անում վերականգնել պատժամիջոցներն Իրանի ահաբեկչական վարչակարգի նկատմամբ, որը վտանգում է ողջ աշխարհը: Պատժամիջոցների առաջին մասի ազդեցությունն արդեն զգացվում է: Նախագա՛հ Թրամփ, շնորհակալություն այս պատմական քայլի համար»,- հայտարարել է Նեթանյահուն:

Հակաամերիկյան ցույցեր Իրանում

Նոր պատժամիջոցների ուժի մեջ մտնելու նախօրեին հազարավոր իրանցիներ դուրս էին եկել փողոցներ՝ հնչեցնելով հակաամերիկյան և հակաիսրայելական կոչեր: Իրանական պետական լրատվամիջոցների պնդմամբ՝ բողոքի ակցիաներին ողջ երկրում միլիոնավոր մարդիկ են մասնակցել: Ցուցարարներն այրել են ԱՄՆ-ի և Իսրայելի դրոշները:

Ցույցերը համընկել են Թեհրանում ԱՄՆ դեսպանատան գրավման տարելիցի կապակցությամբ կազմակերպվող ամենամյա ակցիայի հետ: 1979թ. նոյեմբերի 4-ին Իսլամական հեղափոխության 100-ավոր աջակիցներ մտել էին Թեհրանում ԱՄՆ դեսպանատուն և 444 օր շարունակ պատանդ պահել ամերիկացի 50-ից ավելի դիվանագետների և քաղաքացիների: Այս միջադեպը երկու երկրների դիվանագիտական հարաբերությունների սրման պատճառ հանդիսացավ և սկիզբ դրեց հակաիրանական պատժամիջոցներին:

Միջուկային համաձայնագրի ստորագրումը 2015թ. և Վաշինգտոնի դուրս գալը 2018թ.

Իրանի հանդեպ պատժամիջոցները չեղարկվել էին 2015թ.՝ այն բանից հետո, երբ ընդունվել էր «Համատեղ գործողությունների համապարփակ ծրագիրը»: Իրանի հետ միջուկային համաձայնագիր էին կնքել ԱՄՆ-ը, Մեծ Բրիտանիան, Ֆրանսիան, Գերմանիան, Ռուսաստանը և Չինաստանը:

Այս տարվա մայիսին ԱՄՆ նախագահ Թրամփը հայտարարեց, որ Վաշինգտոնը դուրս է գալիս համաձայնագրից: Ըստ Թրամփի՝ համաձայնագիրն Իրանին չէր զրկում միջուկային զենք ստեղծելու հնարավորությունից, այլ պարզապես կարճ ժամանակով հետաձգում էր այդ գործընթացը: Թրամփը նաև պնդում էր, որ համաձայնագրից Վաշինգտոնի դուրս գալը կանխում է Իրանի կողմից Մերձավոր Արևելքի գրավումը: Թրամփը բազմիցս մեղադրել է Թեհրանին՝ ահաբեկչությանը հովանավորելու, «Ալ-Քաիդա» և «Թալիբան» կազմակերպություններին աջակցելու մեջ:

Ի դեպ, Թեհրանի դեմ ամերիկյան նոր պատժամիջոցներն արդեն հասցրել են իրենց դառը պտուղները տալ Իրանի համար: Ֆինլանդիայի ԱԳՆ ներկայացուցչի խոսքով՝ Իրանում աշխատում էր կամ իր ներկայացուցիչն ուներ մոտ 70 ֆիննական ընկերություն, սակայն այժմ նրանցից 20-30-ն է մնացել երկրում, իսկ Ադրբեջանը պատժամիջոցների նախաշեմին՝ հոկտեմբերից, դադարել է Իրանից նավթ գնել:

Ադրբեջանի պետական նավթային ընկերությունը դիմել է ռուսական «Գազպրոմ»-ին՝ առաջարկելով ռուսական գազի գնման վերաբերյալ պայմանագիրը, որն ավարտվում է այս տարվա դեկտեմբերին, երկարաձգել մինչև 2020թ.: