Սպասվում է կոշտ և հետաքրքիր պայքար. Հայկ Բալանյան

Փորձագետները կանխատեսում են Հայաստանում մինչև տարեվերջ խորհրդարանական արտահերթ ընտրությունների անցկացում, քաղաքական ուժերի շրջանակներում այս հեռանկարը ոչ բոլորին է ոգևորել: Կկայանա՞ն արդյոք ընտրություններն այս տարի, ո՞ր ուժերը կմասնակցեն, ի՞նչ պայքար է կանխատեսվում: Այս և այլ հարցերի շուրջ SHANTNEWS.am-ը զրուցեց քաղաքագետ Հայկ Բալանյանի հետ:

– Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց խորհրդարանը ցրելու հարցով բանակցություններ սկսելու մտադրության մասին: Հայտարարությունը միանշանակ չընդունվեց: Ձեր կարծիքով ինչպե՞ս կզարգանան իրադարձությունները, մինչև տարեվերջ կունենա՞նք նոր ընտրական գործընթաց, խորհրդարանը ազատ կարձակվի՞, թե՞ ոչ:

– Ընտրական գործընթացն արդեն իսկ սկսվել էր Երևանի ավագանու ընտրություններով, և Փաշինյանի նպատակն է ուղղակիորեն շարունակել գործընթացը։ Նույնիսկ այն, որ որոշ ուժեր հայտնել են իրենց պատրաստակամությունը քննարկել վաղաժամկետ ընտրությունների հարցը՝ արդեն իսկ նախընտրական բնույթ ունի ու նպատակ ունի ապահովելու իրենց ապագան նոր Աժ-ի կազմում։

Իսկ խորհրդարանի ճակատագիրը որոշվելու է ինչպես քաղաքական ուժերի միջև բանակցությունների, այնպես էլ այլ քաղաքական ու ոչ միայն քաղաքական գործընթացների ընթացքում։ Որքանով այդ գործընթացները կլինեն ակտիվ, այնքանով էլ կարագացվի ԱԺ-ի ցրման պահը։ Բայց մեզ սպասվում է կոշտ ու հետաքրքիր պայքար։

– Ո՞ր ուժերն են, որոնք կփորձեն հնարավորինս երկարաձգել կամ չեղարկել այդ գործընթացը, ի՞նչ մեթոդներով:

– Իհարկե, ՀՀԿ-ն և այն ուժերը որոնք ներկայացնում են քրեաօլիգարխիկ վարչակարգը։ Իրենք առանձնապես քայլեր չունեն, փորձելու են ապալեգիտիմացնել ՔՊ-ի քայլերը` դրդելով փողոցային ճնշման։ Նաև չեն վավերացնելու սահմանադրական կամ օրենսդրական որևէ փոփոխություն, որը ճանապարհ կբացի իրավական մեթոդներով ճգնաժամը հաղթահարելու համար։

Ելքերից մեկը Հանրապետականի պառակտումն է և այլ խորհրդարանական ուժերի հետ բանակցությունները, քանի ՔՊ-ն բավարար ձայներ չունի։ Ինչքանով այդ գործընթացը կհաջողվի, դժվար է ասել։ Սակայն, նկատի ունենալով, որ ուժայինները և հանրության ճնշող մեծամասնությունը գործադիրի կողքին են, ես չէի բացառի, որ ՔՊ-ն կանտեսի այդ սակարկությունների փորձերը ու կգնա կոշտ ճանապարհով։ Բայց դիմադրողները պիտի հիշեն, որ եթե ՔՊ-ի համար այդ ճանապարհը լավագույնը չէ, ապա իրենց համար այդ ճանապարհը վատագույնն է, ուստի պիտի լավ մտածեն իրենց քայլերի մասին։

– Փաշինյանն ի՞նչ լծակներ ունի հայտարարությունը կյանքի կոչելու: Խորհրդարանական և արտախորհրդարանական ի՞նչ ուժեր կկանգնեն նրա կողքին այս հարցում:  

– Փաշինյանի գլխավոր լծակը ժողովրդական լայն աջակցությունն է, իսկ երկրորդականը այն է, որ դիմադրողները՝ իրենց ազգական-բարեկամներով, հանդիսանում են տարաբնույթ քրեական հանցանքների և քրեական գործերի առնվազն կասկածյալներ կամ ապագայում մեղադրյալներ։ Եվ եթե այդ մարդիկ մտածում են, որ կարող են ԱԺ-ում իրենց պատգամավորության ամբողջ ժամկետը սպառել, ապա կարող են և հիասթափվել, որովհետև քրեական գործերի բացմանը զուգահեռ իրենք հերթով հայտնվելու են պատգամավորական անձեռնմխելիությունից զրկվելու ցուցակում։ Ես վստահ չեմ, որ այս ԱԺ կազմը երկար կմնա նստած հենց այս աթոռներին։

Իշխանությունը չուզենալով էլ, եթե նպատակ ունի վերականգնել օրինականությունը երկրում, գնալու է այդ քայլերին, և հին կյանքի մնացուկները պիտի ավելի շատ անհանգստանան այդ գործընթացով, ոչ թե ԱԺ վաղաժամկետ ընտրություններով։

Եթե դիմադրեն ու փորձեն որևէ պատգամավորի չզրկել պատգամավորական անձեռնմխելիությունից, ապա այդ քայլը կարող է հանդիսանալ փողոցային գործողությունների կատալիզատոր` անկախ ՔՊ-ի ցանկությունից։ Կարծում եմ, որ եթե ինչ-որ հրաշքով ԱԺ-ն չցրվի օրինական ճանապարհով, ապա վաղ թե ուշ այդ տարբերակը լինելու է, որովհետև մեր ԱԺ-ն հագեցած է քրեական հանցանքներով ու անցյալով նախկին պաշտոնյաններով, նախարարներով ու գործարարներով։ Ուստի ներկա ԱԺ-ն այս կամ այլ ճանապարհով ապագա չունի։

– Ինչպիսի՞ն կլինի համապետական ընտրություններին մասնակցող քաղաքական ուժերի գունապնակը. արդյո՞ք Երևանի ավագանու ընտրությունների արդյունքներից քաղաքական ուժերը եզրահանգումներ կանեն:

– Կարծում եմ, որ ԱԺ ապագա ընտրություններին քաղաքական ուժերը կլինեն արդեն այդ ընտրությունների փորձը հաշվի առած ու հետևություններ արած վիճակով։ Իսկ եթե այլ` նոր ուժ չձևավորվի, ինչը քիչ, բայց հավանական է, ապա հիմնական գործող անձինք ու մրցակիցները կլինեն նույնը՝ ՔՊ – ԲՀԿ – «Լույս»։

– Ռոբերտ Քոչարյանը կմասնակցի՞ այդ ընտրություններին, եթե այո, ի՞նչ ձևաչափով, ո՞ր ուժի հետ:

– Քոչարյանի իրավական ճակատագրից է կախված իր` ընտրություններին մասնակցելու հնարավորությունը։ Եթե մինչ ընտրությունները ինքը նորից հայտնվի բանտում կամ իր լծակներն ու ռեսուրսները էականորեն կրճատված լինեն, չի էլ մասնակցի։ Սակայն, հաշվի առնելով իր ագրեսիվ բնավորությունը ու ֆինանսական ռեսուրները, կարծում եմ` ինքը կփորձի, իր տեսակետը ներկայացնելու, հեռուստատեսությամբ երևալու, նորություններում ի հայտ գալու ու իր անձի շուրջ մեծ աղմուկ ստեղծելու համար, մի որևէ կառույցով մասնակցել։

Կարծում եմ` ինքը արդեն հասկանում է, որ իր վարկանիշը բացառիկ ցածր է, ու նույնիսկ հակահեղափոխական ուժերը չեն ցանկանա իր հետ ասոցացվել, որ կատարելապես չտապալվեն։ Բայց նույնիսկ այդ գիտակցությունը իրեն չի կանգնեցնելու, Քոչարյանին իրականում երբեք չի հետաքրքել մարդկանց կարծիքը։ Քոչարյանը փորձելու է մնալ ակտուալ ու գոնե տպավորություն ստեղծել, որ ինքը մեծ գործոն է, որովհետև եթե պարզ լինի դրսում, որ ինքը, իրոք, ավարտված է, ապա այլևս ոչ մի շնորհավորանք ոչ մեկից չի ստանա։

Ուստի, եթե Քոչարյանի ճակատագրի հարցը սկզբունքորեն լուծված կամ ուրվագծված չլինի մինչև ընտրությունները, ինքը մի ձև գտնելու է ներկայացված լինելու համար: