Ադրբեջանն ամենաշատ զենք ներմուծող երկրների ցանկում 23-րդն է

Բաքվին զենք մատակարարողների ցանկում առաջին տեղում Ռուսաստանն է, հետո՝ Իսրայելը, ապա՝ Թուրքիան։ Այս գործարքների «շնորհիվ» Ադրբեջանը 23-րդ խոշորագույն զենք ներմուծողն է աշխարհում։ Այս մասին հայտնի է դառնում SIPRI-ի այսօր հրապարակված զեկույցից։

2013-2017 թվականներին խոշոր սպառազինությունների ներմուծումների 1,3 տոկոսը կատարվել է հենց Ադրբեջանի կողմից։ Նախորդ ժամանակաշրջանի՝ 2008-2012 թվականների համեմատությամբ՝ հարևան երկիրն իր սպառազինությունների ներմուծումն ավելացրել է 1,5 անգամ։

Բաքվին զենք վաճառող վերը նշված երեք երկրները ադրբեջանական շուկան գրավել են հետևյալ համամասնություններով.

• Ռուսաստան՝ 65 տոկոս,
• Իսրայել՝ 29 տոկոս,
• Թուրքիա՝ 2,5 տոկոս։

Սա, ի դեպ, պաշտոնական և հայտնի դարձած տվյալներն են։ Ադրբեջանի դեպքում կան նաև զենքի ներմուծումներ, որոնք կատարվում են գաղտնի, զարտուղի ճանապարհներով, միջազգային նորմերի շրջանցումներով և այլն։ Սրա օրինակ է չեխական արտադրության հրետանային համակարգերի ներմուծումը, որը կատարվել է Իսրայելի միջոցով, քանի որ Չեխիան չէր կարող ուղղակի զենք վաճառել հակամարտության մեջ գտնվող երկրի։

Լուսանկարում պատկերցված է չեխական արտադրության հրետանու մասնակցությունը ադրբեջանական զորավարժությանը։

Զենք ներմուծողների ցուցակը, ինչպես և վերջին մի քանի տարիներին, գլխավորում են Հնդկաստանը (խոշորագույն մատակարարներ՝ Ռուսաստան, ԱՄՆ, Իսրայել), Սաուդյան Արաբիան (ԱՄՆ, Բրիտանիա, Ֆրանսիա) և Եգիպտոսը (Ֆրանսիա, ԱՄՆ, ՌԴ)։

Ադրբեջանն իր «պատվավոր» տեղն ունի նաև խոշոր զենք վաճառողների գնորդների շարքում։ Այսպես, Իսրայելը 8-րդ խոշորագույն զենք արտահանողն է աշխարհում, և այս երկրի զենքի արտահանումների 13 տոկոսը բաժին է ընկնում Ադրբեջանին։ Սա Իսրայելից զենք ներկրողների ցանկում երկրորդ տեղն է, սրանից բարձր տեղ գրավում է միայն Հնդկաստանը՝ 49 տոկոս ցուցանիշով։

Հատուկ արձանագրենք, որ խոսքը 2013-2017 թվականների ներմուծումների մասին է։ Դիտարկվող ժամանակաշրջանի ավարտին թե՛ Ռուսաստանի, թե՛ Իսրայելի կողմից եղել են զենքի արտահանման քաղաքականության որոշ վերանայումներ։

Մասնավորապես, Իսրայելի դեպքում իսրայելցի ԱԹՍ մասնագետների մասնակցությունն Արցախի հայկական դիրքերի հարվածներին բերեց իսրայելական ընկերության նկատմամբ պատժամիջոցների կիրառմանը և Ադրբեջանին մահապարտ անօդաչու թռչող սարքերի վաճառքի հետագա գործարքների սառեցմանը։ (Լուսանկարում՝ Իլհամ Ալիևի այցը Իսրայելի արտոնագրով Ադրբեջանում մահապարտ ԱԹՍ-ների հավաքման արտադրամաս)։

Թեև Ռուսաստանը շարունակում է մնալ թե՛ Հայաստանի, թե՛ Ադրբեջանի խոշորագույն զենք մատակարարողը, սակայն Ռուսաստանի դաշնային խորհրդի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի նախագահ Կոնստանտին Կոսաչևը մարտի կեսերին հայտարարեց, որ Մոսկվան վերանայել է Բաքվին զենքի մատակարարումների քաղաքականությունը։

Պաշտոնյան նշել է, որ Ռուսաստանը կատարում է Ադրբեջանին զենքի վաճառքի այն պայմանագրերը, որոնք կնքվել են մինչև 2016 թվականի ապրիլը, քանի որ պարտավոր է դա անել, սակայն հետագայում զենքի նման խոշոր մատակարարումներ չեն լինի։

«Իմ տեղեկություններով՝ հետագայում այն չի իրականացվի այն մասշտաբներով, ինչ իրականացվել է մինչ այդ: Անխոս, մենք արձագանքում ենք այն իրավիճակին, որը եղել է 2016-ի ապրիլին», –  նշել է Կոսաչևը։

Հիշեցնենք, որ Ռուսաստանն Ադրբեջանին մեծ ծավալով զենքի մատակարարումներ է իրականացրել 2011 թվականից սկսած։ Մատակարարված սպառազինության ցանկում են եղել Տ-90 տանկեր, «Սմերչ», «ՏՕՍ-1Ա» համակարգեր և այլ հարձակողական զինատեսակներ։ Իսկ Իսրայելն Ադրբեջանին վաճառում է հիմնականում անօդաչու թռչող սարքել, այդ թվում և մահապարտ։

Ե՛վ Ռուսաստանի, և՛ Իսրայելի, և՛ Թուրքիայի մատակարարած զինատեսակներն Ապրիլյան պատերազմի ժամանակ Ադրբեջանը կիրառել է հայկական կողմի դեմ։