Ի՞նչ է «Շանթ» զորավարժությունը, և ինչո՞ւ այն պետք է ղեկավարի երկրի ղեկավարը

Սեպտեմբերի կեսերին Հայաստանում կանցկացվի հերթական խոշորագույն զորավարժությունը, այն էլ ռազմավարական հրամանատարաշտաբային։ Այս բառերին անծանոթ մարդկանց զորավարժության չափերը ներկայացնելու համար կարելի է ասել, որ այս ամենը, ամենայն հավանականությամբ, ղեկավարելու է վարչապետը, իսկ գործողությունները լինելու են Երևանի կենտրոնից մինչև սահմանամերձ գյուղեր ընկած ցանկացած հատվածում։

Պատճառն այն է, որ պատերազմական վիճակի է բերվելու ոչ միայն բանակը կամ դրա մի մասը, այլև պետական ամբողջ ապարատը կամ գոնե դրա զգալի մասը։ Պայմանականորեն։ Խնդիրն այն է, որ պատերազմի դեպքում ռազմական գործողություններից զատ անհրաժեշտ է իրականացնել նաև տնտեսության, արտաքին քաղաքականության, ինֆորմացիոն մոբիլիզացիա ու դրան մասնակից դարձնել բոլոր հնարավոր օգնական ուժերին։

Նույնիսկ մշակո՞ւյթը

Այո՛։ 2013-ին աղմուկ հանած այս լուսանկարը (տե՛ս վերևում) հենց ռազմավարական հրամանատարաշտաբային զորավարժությունից էին (այն ժամանակ վարժությունը կրում էր «Արձագանք» անվանումը)։ Կառավարության անդամներն այս ժամանակ զբաղված էին ոչ թե իրենց գերատեսչությունները «պատերազմական» վիճակի բերելով, այլ առաջին հերթին հագել էին զինվորական հագուստ ու կառավարության նիստից հետո «մեկնել կրակելու», ինչն էլ բուռն քննադատության արժանացավ։

Արդեն նախորդի ժամանակ՝ «Շանթ-2015» զորավարժությանը, օրինակ՝ մշակույթի ու սպորտի նախարարությունը մասնակից զորքերին ոգևորելու համար նրանց վրանային ավան էին հրավիրել երգիչների, երգչուհիների և ուժային մարզաձևերի հայ չեմպիոններին։ Սա պայմանական պատերազմի հոգսերից ժամանակավորապես ազատվելու, լիցքաթափվելու լավ առիթ էր։

Զորավարժության մշակութային մասից անդին կատարվում էին լուրջ պատրաստություններ։ Պատերազմի ժամանակ վիրավորների քանակի կտրուկ աճին համընթաց պետք է լինելու ապահովել նրանց ապաքինումը, ինչի համար բժշկական հիմնարկներում բացազատել ու կահավորել էին հավելյալ հիվանդասենյակներ։ Պարզ է, որ ամբողջ ուժով աշխատում էին ռազմական գործին ավելի մոտ կառույցները։ Հիմնական նպատակներն էին.

• ստուգել պետության պատրաստությունը պատերազմի վերսկսման դեպքում,
• մարզել ղեկավար կազմին,
• ստուգել տնտեսության հնարավորությունը՝ երկիրը ռազմական դրության բերելու ժամանակ,
• ստուգել պետության պահուստները ռազմական դրության ժամանակ և պետության հնարավորությունները։

Զորավարժության սցենարով խաղարկվում էր նաև ԱԳՆ գործունեությունը՝ ինչ միջոցառումներ է անում նախարարությունը, որպեսզի նվազեցնի լարվածությունը։ Բանը հասել էր նույնիսկ «փախստականների» ընդունմանը, որոնք եկել էին հարևան՝ «քրդական հոծ բնակչությամբ» երկրից։

Սահմանին մոտ հայկական կողմը բացազատել էր ևս մեկ ճամբար, ուր տեղավորել էր փախստականների դեր ստանձնած դերասաններին (որոնք, ի դեպ, լրագրողների ներկայությամբ մշտապես իրենց դերի մեջ էին)։ Խաղարկվում էին փախստականների տեղավորման, հաշվառման, նույնիսկ ճամբարում բողոքի ցույցերի բռնկման, քաշքշուկների ու դրանց կասեցման գործողություններ։

Այս ամենն արվում էր պատերազմական վիճակի բերված պետական ապարատի բացթողումները բացահայտելու համար։ Եվ տրամաբանական է, որ այս ամենը պետք է ղեկավարի բոլոր մասնակիցների ղեկավարը։ Նախորդի ժամանակ այն ղեկավարում էր նախագահ Սերժ Սարգսյանը: Այս անգամ, հավանաբար, կլինի գործադիր իշխանության ղեկավարը՝ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը, և սա պայմանավորված է ոչ թե անձերով, այլ զբաղեցրած պաշտոններով։

Նոր կառավարությունը

Դեռ նախորդ իշխանությունների ժամանակ որոշվել էր, որ հերթական ռազմավարական հրամանատարաշտաբային զորավարժությունը կանցկացվի 2018 թվականի աշնանը։ Ենթադրվում էր, որ մինչ այդ Հայաստանում լիարժեք ավարտված կլինի կիսանախագահականից խորհրդարանական կառավարման անցումը, և հնարավոր կլինի նոր պայմաններում փորձարկել համակարգը։

Ապրիլ-մայիսին եղած իշխանափոխությունից հետո Հայաստանի գերատեսչությունները ղեկավարում են մարդիկ, որոնց մեծ մասը ներկա կարգավիճակով չի մասնակցել այսպիսի վարժանքների։ Սա նրանց համար լավագույն հնարավորություն է ոչ միայն «դրսից եկածի» աչքով տեսնելու թերությունները, այլև բացահայտելու խնդիրների լուծման այլընտրանքային ուղիները և գումարել դրանք արդեն ընդունված, փորձված մեթոդներին։

Այս ամենն ամենևին չի նշանակում, որ զորավարժությունն անցնելու է կաբինետներում: Սեպտեմբերի կեսերին, երբ մեկնարկի զորավարժությունը Երևանում, մարզերում, սահմանամերձ գյուղերում կարող եք ականատես լինել զորահավաքային միջոցառումների, ակցիաների, ռազմերթերի ու այլ գործողությունների։ Իսկ զորավարժարաններում սպասվում են անմոռանալի կրակոցներ՝ հնարավոր է՝ նաև նոր զինատեսակներով, քանի որ այսպիսի միջոցառումները նաև սեփական սպառազինության նվաճումները ցուցադրելու հնարավորություն են։