13:27 01.05.2024
Հզոր և երկարատև արևային բռնկումներ են տեղի ունեցել ապրիլի 30-ին և մայիսի 1-ին, մագնիսական փոթորիկ կարող է ծածկել Երկիրը, ՏԱՍՍ-ին հայտնել են Կիրառական երկրաֆիզիկայի ինստիտուտից (FSBI IPG): «Մայիսի 1-ին 41 րոպե տևողությամբ M9.5 բռնկում է արձանագրվել»,- հայտնում է ինստիտուտի հելիոգեոֆիզիկական ծառայությունը։ «Բռնկումը (M1.3/SF) ուղեկցվել է կորոնային զանգվածի արտանետմամբ՝ Երկիր մոլորակի ուղղությամբ», – ասվում է զեկույցում: […]
21:08 30.04.2024
ՀՀ բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության նախարար Մխիթար Հայրապետյանը ապրիլի 30-ին ընդունել է Ֆրանսիայի Սենատի արտաքին հարաբերությունների, պաշտպանության և զինված ուժերի հանձնաժողովի և եվրոպական գործերի հանձնաժողովի անդամ Ռոնան Լը Գլյոյի ղեկավարած պատվիրակությանը: Նախարարն իր խոսքում ընդգծել է Հայաստան-Ֆրանսիա բարեկամական հարաբերությունների բարձր մակարդակն ու փոխգործակցության հետևողական զարգացման կարևորությունը: Հանդիպման ընթացքում Մխիթար Հայրապետյանը ներկայացրել է նախարարության գործունեության շրջանակն ու […]
20:37 30.04.2024
Պեկինի Գիտությունների ակադեմիայի (CAS) գիտնականները կազմել են Լուսնի երբևէ ստեղծված ամենամանրամասն երկրաբանական քարտեզը: Ատլասը պարունակում է ավելի քան 12 հազ. տարբեր շինություններ, որոնք կօգնեն պլանավորել վայրէջքի վայրերը ապագա առաքելությունների համար: Հետազոտությունը հրապարակվել է գիտական հաստատության պաշտոնական կայքում։ CAS-ի մասնագետների աշխատանքը դարձավ առաջին խոշոր թարմացումը լուսնային մակերեսի վրա 1960-1970-ական թվականներին ՆԱՍԱ-ի «Ապոլլոն» ծրագրից հետո: Երկրաբանները հիմնվել […]
20:06 30.04.2024
Քաղաքացիական ճարտարագիտության և շինարարական տեխնոլոգիաների ինստիտուտի (KCIT) հարավկորեացի գիտնականները փորձարկել են բորի նիտրիդ (BN) նանոնյութը՝ հողից ուրանի թափոնները մաքրելու համար: Հետազոտությունը հրապարակվել է Journal of Hazardous Materials (JHM) գիտական ամսագրում: Ուրանը գետնին է մտնում ռադիոակտիվ կեղտաջրերի հետ միասին, որոնք անխուսափելիորեն առաջանում են ատոմակայանների շահագործման ժամանակ: Այսօր ուրանով աղտոտված հողը չեզոքացնելու համար օգտագործվում են բարդ և […]
16:34 30.04.2024
Ֆլորիդայի համալսարանի գիտնականներն առաջին անգամ դելֆինի մեջ հայտնաբերել են բարձր ախտածին թռչնագրիպի վիրուս կամ HPAIV: Բացահայտման մասին հաղորդվում է «Communication Biology» ամսագրում հրապարակված հոդվածում: Զեկույցը նկարագրում է HPAIV-ի առաջին հայտնաբերումը հյուսիսամերիկյան կետաձկան մեջ: Վիրուսի ենթատեսակը և պաթոտիպը բնութագրվել են Այովա նահանգի Էյմս քաղաքի անասնաբուժական ծառայությունների ազգային լաբորատորիայում: Հաստատվել է, որ վիրուսը հանդիսանում է HPAI A […]
10:09 30.04.2024
Շվեդ հնագետները կարողացել են նոր արտեֆակտներ հայտնաբերել դանիական Gribskhunden նավից, որը խորտակվել է 1495 թվականին Շվեդիայի ափերի մոտ հարյուրավոր գերմանացի վարձկանների հետ միասին: Տեղեկությունը հրապարակվել է Berliner Morgenpost թերթում։ Նավը հայտնաբերվել է դեռևս 1970-ականներին, բայց միայն 2002 թվականին հետազոտողները կարողացել են ճշգրիտ որոշել դրա ծագումը: Պարզվել է, որ նավը պատկանում է Դանիայի թագավոր Յոհանին, ով […]
22:09 27.04.2024
Բրուքհավենի ազգային լաբորատորիայի գիտնականները նոր ապացույցներ են գտել ՌՆԹ-ի աշխարհի գոյության։ Այս մասին ասվում է eLife ամսագրի հոդվածում։ ՌՆԹ-ի աշխարհի վարկածն այն է, որ Երկրի վրա առաջին վերարտադրողները ՌՆԹ-ի մոլեկուլներն էին, որոնք կարող էին սկսել իրենց վերարտադրությունը՝ առանց սպիտակուցային ֆերմենտների օգնության: Սակայն երկար ժամանակ պարզ չէր, թե ինչպես կարող է նման մոլեկուլ առաջանալ պրեկուրսորներից, որոնք […]
21:48 27.04.2024
Սմարթֆոնը առօրյա կյանքի «կենսական» տարր է։ Դրանից կախվածությունը, ինչպես նաև անխուսափելի հետևանքները ի հայտ են գալիս ցանկացած տարիքում։ Կլինիկական հոգեբան Ստանիսլավ Սամբուրսկին Gazeta.Ru-ի հետ զրույցում պատմել է, թե ինչու է այդքան կարևոր դեռահասին զրկել այս անվերահսկելի «ուրախությունից»: «Գաջեթներից կախվածությունն առաջանում է տարբեր պատճառներով։ Դրանցից առաջինը հեռախոսի հետ վաղաժամ ծանոթությունն է: Հոգնած և ընդմիջում ցանկացող ծնողները […]
20:18 27.04.2024
Բիրմինգհեմի և Բրունելի համալսարանի բրիտանացի գիտնականները պարզել են, որ բոցավառվող քաղցկեղածին քիմիական նյութերը կարող են ներծծվել մաշկի մեջ և ներթափանցել արյան մեջ շփումից հետո 24 ժամվա ընթացքում: Հետազոտությունը հրապարակվել է Environment International (EnvInt) գիտական ամսագրում: Հրդեհաշիջող նյութերը լայնորեն օգտագործվում են տարբեր ապրանքների արտադրության մեջ, քանի որ դրանք նյութերին հրակայուն հատկություններ են հաղորդում: Այս նյութերը ավելացվում […]
09:00 27.04.2024
Հարավային Կալիֆորնիայի համալսարանի ամերիկացի գիտնականները կապ են հայտնաբերել դեռահասների լավ ճանաչողական աշխատանքի և 60 տարի անց դեմենցիայի ռիսկի նվազեցման միջև: Հետազոտությունը հրապարակվել է Alzheimer’s & Dementia (A&D) գիտական ամսագրում: Դեմենսիան ընդհանուր տերմին է մտավոր ունակությունների անկման համար: Հիվանդությունը կապված է հիշողության, բանականության և մտավոր այլ գործառույթների վատթարացման հետ։ Վերլուծության համար հեղինակներն օգտագործել են 1960 թվականին […]
21:27 26.04.2024
Օդի ախտահանման նոր տեխնոլոգիան կարող է կանխել հերթական համաճարակը. այս մասին հայտնում է Կլինիկական մանրէաբանության և վարակիչ հիվանդությունների եվրոպական միությունը (ESCMID): Ուլտրամանուշակագույն լույսի հակաբակտերիալ և հակավիրուսային ակտիվությունը հայտնի է 1940-ական թվականներից։ Այն լայնորեն կիրառվում է հիվանդանոցներում, սակայն ախտահանումը հնարավոր է միայն այն դեպքում, երբ սենյակում մարդ չկա. ուլտրամանուշակագույն ճառագայթումը վտանգավոր է աչքերի և մաշկի համար։ […]
21:13 26.04.2024
Ճապոնիան, Իտալիան և Մեծ Բրիտանիան ծրագրում են 2026 թվականին ստեղծել նորագույն կործանիչի նախատիպը, որը նրանք համատեղ մշակում են։ Այս մասին հայտնում է Nikkei թերթը։ Ներկայումս Ճապոնիայի խորհրդարանը սկսել է համաձայնագրի քննարկումը կառավարող մարմնի ստեղծման վերաբերյալ, որը կհամակարգի երեք երկրների ջանքերը, ներառյալ կառավարությունների և մասնավոր ընկերությունների գործողությունները կործանիչի ստեղծման հարցում: Կողմերը պարտավորվել են մինչև տարեվերջ ստեղծել […]
08:38 26.04.2024
Սան Պաուլոյի համալսարանի բրազիլացի գիտնականները մշակել են արհեստական ինտելեկտի (AI) գործիք՝ ճանապարհների վրա վայրի կենդանիներին հայտնաբերելու և նրանց հետ կապված վթարների թիվը նվազեցնելու համար: Հետազոտությունը հրապարակվել է Scientific Reposts (SciRep) գիտական ամսագրում։ Բրազիլիան աշխարհում ամենահարուստ կենսաբանական բազմազանությունն ունի։ Երկրում մեքենաների պատճառով ամեն վայրկյան սպանվում է մոտ 16 վայրի կենդանի, իսկ մեքենաների զոհ դարձող ողնաշարավորների թիվը […]
11:03 25.04.2024
Չիբայի համալսարանի ճապոնացի գիտնականները պարզել են, որ նյարդային անորեքսիան կապված է ուղեղի տասնյակ ֆունկցիոնալ փոփոխությունների հետ։ Հետազոտությունը հրապարակվել է Psychological Medicine (PsyMed) գիտական ամսագրում: Նյարդային անորեքսիան սնվելու ծանր խանգարում է, որը կապված է գիրանալու ուժեղ վախի և սննդի ընդունման սահմանափակման հետ: Դժվար է բուժել, իսկ մահացությունը այս ախտորոշմամբ հասնում է 18%-ի։ Հետազոտությանը, որն անցկացվել է […]
10:07 25.04.2024
Թուրք գիտնականները նախագիծ են մշակում, որը հնարավորություն կտա օգտագործել արհեստական ինտելեկտը (AI)՝ երկրում լրտեսական գործունեությունը հայտնաբերելու համար, հայտնում է Anadolu պետական գործակալությունը։ «Թուրքիայի վրայով թռչող օբյեկտները, ներառյալ տիեզերանավերը և արբանյակները, կարող են հետագծվել «արհեստական ինտելեկտի» օգնությամբ, ինչը թույլ կտա բացահայտել լրտեսական գործունեությունը»,- գրում է գործակալությունը։ Թուրքական ավիացիոն ասոցիացիայի (THK) համալսարանի պրոռեկտոր Թահսին Չաղրի Շիշմանը գործակալությանը […]
09:50 25.04.2024
Ռուս գիտնականներն առաջին անգամ օգտագործել են երկրաֆիզիկայի և հնագիտության մեթոդների համալիր՝ պալեոլիթյան անհայտ բնակավայրեր փնտրելու համար։ Փորձագետները Կուրսկի շրջանի «Բայքի» հնագիտական վայրի տարածքում հայտնաբերել են հնավայրի չուսումնասիրված մշակութային շերտ։ Հետազոտության արդյունքները ներկայացված են L’Anthropologie-ում: Քարե դարի մարդկանց կյանքն անքակտելիորեն կապված է եղել բնական միջավայրի հետ, ուստի գիտնականները, ուսումնասիրելով նրանց բնակավայրերը, փորձում են հասկանալ ոչ միայն, […]
11:21 24.04.2024
Գիտնականների միջազգային թիմը հայտնաբերել է բնության մեջ առաջին մոլեկուլը, որը սովորական ֆրակտալ է: Բացահայտման մասին հաղորդվում է Nature ամսագրում հրապարակված հոդվածում: Պարզվել է, որ մոլեկուլային ֆրակտալը մանրէաբանական ֆերմենտ է՝ ցիանոբակտերիալ ցիտրատ սինթազա: Այն եռանկյունաձև նախշ է, որը կազմված է ավելի փոքր եռանկյուններից: Մինչ այժմ գիտնականները չեն հանդիպել այնպիսի ձևերի, որոնք մեծ մասշտաբով պահպանում են իրենց […]
11:44 23.04.2024
Առավել հաճախ օգտագործվող սկզբնական վեկտորների եռյակ 2023-ին մտել են հաճախ փոքր և միջին բիզնեսի սեգմենտում գտնվող կապալառուների միջոցով կիբեռգրոհները։ Այսպիսին են «Կասպերսկի» ընկերության Համակարգչային միջադեպերին արձագանքման գլոբալ թիմի (Global Emergency Response Team) ամենամյա հաշվետվության տվյալները: Միջադեպերին արձագանքելու օգնության համար ընկերությունների դիմելու պատճառների թվում են արտահոսքերը, ինչպես նաև ծածկագրման արդյունքում տվյալներին հասանելիություն ստանալու անհնարինությունը: «Կասպերսկի» ընկերությունը […]
09:06 23.04.2024
Մանչեսթերի համալսարանի բրիտանացի գիտնականները ցողունային բջիջներից մարդու թոքերի «մինի» տարբերակ են ստեղծել։ Նրանք կարող են ընդօրինակել կենդանի հյուսվածքների արձագանքը տարբեր նանոնյութերի վրա։ Հետազոտությունը հրապարակվել է Nano Today գիտական ամսագրում։ Օրգանների այս մոդելները, որոնք կոչվում են օրգանոիդներ, եռաչափ կենսաբանական կառույցներ են: Դրանք օգտագործվում են թոքերի տարբեր հիվանդությունների, այդ թվում՝ կիստիկ ֆիբրոզի, թոքերի քաղցկեղի և COVID-19-ի հետևանքները […]
21:08 19.04.2024
Վերմոնտի (ԱՄՆ) համալսարանի մասնագետները սովորել են ճշգրիտ որոշել և կանխատեսել սթրեսի մակարդակը։ Հետազոտությունը հրապարակվել է PLOS Digital Health ամսագրում: Գիտնականները ենթադրել են, որ քնի ժամանակ մարդու օրգանիզմը կարող է մեծ թվով ազդանշաններ տալ, որոնց միջոցով կարելի է որոշել սթրեսի մակարդակը։ Փորձագետները հաստատել են իրենց վարկածը՝ օգտագործելով խելացի օղակները, որոնք բաժանվել են հետազոտության մասնակիցներին: Փորձը որոշում […]
08:48 19.04.2024
Բեռնի համալսարանի և Մոլորակների հետազոտությունների ազգային կենտրոնի շվեյցարացի աստղագետները հայտնաբերել են, թե ինչպես է Պլուտոնի մակերևույթի վրա առաջացել սրտի ձևով հսկայական շրջան, որը հայտնի է որպես Թոմբո շրջան: Հետազոտությունը հրապարակվել է Nature Astronomy (NatAstro) գիտական ամսագրում: Պլուտոնի «սիրտը» տարասեռ է։ Նրա արևմտյան մասը՝ Sputnik Planitia-ն, զբաղեցնում է մոտ 2,4 միլիոն կիլոմետր տարածք, որը համարժեք է […]
21:39 16.04.2024
Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարանի ռեկտոր Գոռ Վարդանյանի հրավերով ՀՀ բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության նախարար Մխիթար Հայրապետյանը ապրիլի 16-ին այցելել է պոլիտեխնիկական համալսարան, որտեղ մասնակցել է «Բլոկչեյն» և «Արհեստական բանականություն» դասընթացների ավարտական սերտիֆիկատների հանձնման արարողությանը։ Ծրագիրն իրականացվել է ՀՀ բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության, ՀԱՊՀ-ի և «Վեբ 3» հիմնադրամի համատեղ ջանքերով՝ ԲՏԱ նախարարության նախաձեռնությամբ իրականացվող «Մասնագետների պատրաստման բուհ-մասնավոր հատված […]
20:38 16.04.2024
Հնդկաստանում 13-ամյա աղջիկն օգտագործել է իր «Ալեքսա» խելացի բարձրախոսը, որպեսզի փրկի իր հարազատներին վայրի կապիկների հարձակումից։ Այս մասին գրում է People-ը։ Այս ամսվա սկզբին 13-ամյա Նիկիտան՝ Ուտար-Պրադեշ նահանգի Բաստի քաղաքից, օգտագործել է խելացի բարձրախոսը՝ վայրի կապիկների խմբին վախեցնելու համար: Նա արագ քայլեր է ձեռնարկել տուն ներխուժող կենդանիներին քշելու համար. մտածել է խնդրել սարքին վերարտադրել շան […]
20:27 16.04.2024
Բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության նախարար Մխիթար Հայրապետյանը ֆեյսբուքյան իր էջում հայտնել է, որ այսօր ռեկտոր Գոռ Վարդանյանի հրավերով այցելել է Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարան, որտեղ մասնակցել է «Բլոկչեյն» և «Արհեստական բանականություն» դասընթացների ավարտական սերտիֆիկատների հանձնման արարողությանը։ Նախարարը տեղեկացրել է, որ ծրագիրն իրականացվել է ՀՀ բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության, ՀԱՊՀ-ի և «Վեբ 3» հիմնադրամի համատեղ ջանքերով՝ ԲՏԱ նախարարության […]
10:50 16.04.2024
«Կասպերսկի» ընկերության Հայաստանի ներկայացուցչություն: Ռուսաստանում և ԱՊՀ-ում 2023-ին ամենամեծ թվով կիբեռգրոհների են բախվել արդյունաբերության (տարածաշրջանում միջադեպերի ընդհանուր թվի 20%-ը), ֆինանսների (17%) և ՏՏ (8%) ոլորտների կազմակերպությունները։ Այսպիսին են կիբեռսպառնալիքների շուրջօրյա մոնիթորինգի, պրոակտիվ որոնման և վերացման Kaspersky Managed Detection and Response լուծման կողմից օգտատերերի մոտ հայտնաբերված միջադեպերի վիճակագրության վրա հիմնված ամենամյա վերլուծական հաշվետվության տվյալները: Միջին հաշվով, […]
09:26 16.04.2024
Իլոն Մասկը հաստատել է տեղեկությունն այն մասին, որ իր X սոցիալական ցանցը նախատեսում է բոլոր նոր օգտատերերից վճար գանձել: «Ցավոք, նոր օգտատերերի համար գրանցումների հասանելիության համար փոքր վճարը միակ միջոցն է դադարեցնելու բոտերի անողոք հարձակումը: Այսօրվա արհեստական ինտելեկտը հեշտությամբ կարող է անցնել բոտի թեստը», – գրել է Մասկը։ Այնուհետև հրապարակումներից մեկում Մասկը պարզաբանել է, որ […]
08:12 16.04.2024
Խաղաղ օվկիանոսի ծայրահեղ խորքերում՝ Չիլիի ափերի մոտ, կենդանի արարածների նոր տեսակներ են հայտնաբերվել։ Շմիդտի օվկիանոսագրական ինստիտուտի Falkor հետազոտական նավի գիտնականները ռոբոտային սուզանավ են ուղարկել ավելի քան 1524 մետր խորության վրա՝ ուսումնասիրելու ծովի հատակի բիոտոպները: Արդյունքում նրանք կարողացել են բացահայտել հարյուրից ավելի զարմանալի տեսակներ, որոնք, ըստ գիտնականների, նորություն են գիտության համար։ Նրանք նկարահանել են անհայտ արարածներին։ […]
19:48 15.04.2024
Հայաստանի 2 արբանյակները 2024թ. մարտի 27-ին վերջապես գրանցվել են ՄԱԿ-ի բաց տիեզերք արձակված օբյեկտների գրանցամատյանում: «Արմենպրես»-ի հաղորդմամբ՝ այս մասին նշեց ՀՀ բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության նախարար Մխիթար Հայրապետյանն՝ իր պաշտոնավարման 100 օրվան նվիրված մամուլի ասուլիսի շրջանակում։ «2024թ. հունվարին ՀՀ-ում ստեղծվել է արբանյակային տվյալների ընդունիչ կայան. «Գեոկոսմոս» ՓԲԸ ընդունիչ կայանի մասին է խոսքը: 2024թ. մարտի 27-ին ՀՀ […]
21:50 14.04.2024
Ստոկհոլմի համալսարանի շվեդ հնագետները Հունգարիայում 5-6-րդ դարերի արտասովոր թաղում են հայտնաբերել լուսանի ամբողջական կմախքով, որի գանգին դրված են եղել չորս շների ոսկորներ: Գիտնականների խոսքով՝ հայտնագործությունը շփոթեցրել է նրանց, քանի որ նրանք նախկինում նման բան չեն տեսել: Հետազոտությունը հրապարակվել է International Journal of Osteoarchaeology (IJO) գիտական ամսագրում: «Հնագիտական տեսանկյունից լուսանի կմախքները չափազանց հազվադեպ են, քանի որ […]
19:48 14.04.2024
Չինաստանից, ԱՄՆ-ից և Ավստրալիայից գիտնականների միջազգային թիմը պարզել է, թե երբ են կաթնասունների մոտ առաջին անգամ առաջացել ականջներն ու ատամները։ Այս հատկանշական գծերը մարդիկ ժառանգել են նաև էվոլյուցիայի ընթացքում։ Հետազոտությունը հրապարակվել է Nature գիտական ամսագրում։ Պալեոնտոլոգներն ուսումնասիրել են չորս բրածոներ, որոնք թվագրվում են ավելի քան 164 միլիոն տարի Յուրայի ժամանակաշրջանից: Պարզվել է, որ դրանցից երեքը […]
