«Մարտի 31-ին արեգակնային բծերի խմբում ռենտգենյան ճառագայթների տիրույթում 13 րոպե տևողությամբ M1.4 բռնկում է գրանցվել»,- հայտնում է ինստիտուտը։

Ավելի ուշ տեղի է ունեցել M1.5 բռնկում, ապա՝ M1.0 բռնկում:

Արեգակնային բռնկումները բաժանվում են հինգ դասի՝ կախված ռենտգենյան ճառագայթման հզորությունից՝ A, B, C, M և X:

«Ուրախ ենք հայտնել, որ STARLINK-ի ծառայությունները Հայաստանում արդեն հասանելի են՝ ապահովելով արագ, հուսալի արբանյակային ինտերնետ՝ քաղաքներից մինչև ամենահեռավոր գյուղերն ու դժվարամատչելի շրջանները։
Այս կարևոր քայլը հնարավոր դարձավ Հայաստանի բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության նախարարության, STARLINK ընկերության և պետական գործընկերների համատեղ ու նվիրված աշխատանքի շնորհիվ։
Ինչո՞ւ է սա կարևոր՝

• Թվային ենթակառուցվածքների նոր մակարդակ՝ անվտանգ, որակյալ կապի ապահովմամբ։
• Հասանելիություն համաշխարհային առաջատար ծառայություններին։
• Կապի նոր հնարավորություններ բոլորի համար՝ անկախ գտնվելու վայրից։

Հաջորդ սերնդի ինտերնետն արդեն Հայաստանում է»,- գրել է նախարարը:

«Մարտի 27-ին արեգակնային բծերի խմբում ռենտգենյան ճառագայթների տիրույթում 34 րոպե տևողությամբ M2.1 բռնկում է գրանցվել»,- ասվում է հաղորդագրության մեջ։

Արեգակնային բռնկումները բաժանվում են հինգ դասի՝ կախված ռենտգենյան ճառագայթման հզորությունից՝ A, B, C, M և X: 

2022 թվականի դեկտեմբերի 14-ին ՄԱԿ-ի Գլխավոր Ասամբլեան որոշում ընդունեց (A/RES/77/158), համաձայն որի 2025 թվականը հայտարարվեց Սառցադաշտերի պահպանման միջազգային տարի, իսկ մարտի 21-ը՝ 2025 թվականից սկսած՝ Սառցադաշտերի համաշխարհային օր։

Այս նախաձեռնություններն ուղղված են բարձրացնելու համաշխարհային հանրության իրազեկվածությունը սառցադաշտերի, ձյան և սառույցի կենսական կարևոր դերի մասին կլիմայական համակարգում և ջրի շրջապտույտի մեջ, ինչպես նաև ուշադրություն հրավիրելու Երկրի կրիոսֆերայի փոփոխություններով պայմանավորված տնտեսական, սոցիալական և բնապահպանական հետևանքներին և ապահովելու, որ կրիոսֆերային գործընթացներից տուժածները ստանան անհրաժեշտ հիդրոլոգիական, օդերևութաբանական և կլիմայական ծառայություններ։ Նախաձեռնությունները նպաստում են նաև փոխանակելու լավագույն փորձը և գիտելիքները՝ ուղղված սառցադաշտերի արագացող հալքի և դրա հետևանքների հարցերին։

Համաշխարհային օդերևութաբանական կազմակերպությունը (այսուհետ ՀՕԿ) և ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն որպես առաջատար գործակալություններ, համագործակցելով կառավարությունների և համապատասխան կազմակերպությունների հետ, համակարգելու են Սառցադաշտերի պահպանման միջազգային տարվա և Համաշխարհային օրվա միջոցառումների իրականացումը։

Սառցադաշտերը կարևոր նշանակություն ունեն գլոբալ կլիմայի կարգավորման և միլիարդավոր մարդկանց համար քաղցրահամ ջրով ապահովելու համար: Այնուամենայնիվ, կլիմայի փոփոխության պատճառով, որը պայմանավորված է հիմնականում 1800-ական թվականներից ի վեր մարդկային գործունեության հետևանքով, այս կենսական ռեսուրսները արագորեն հալվում են:

Սառցադաշտերի պահպանման միջազգային տարվա՝ 2025-ի շրջանակներում Սառցադաշտերի և Ջրի համաշխարհային օրվա տոնակատարությունները կիրականացվեն համատեղ՝ ընդգծելու սառցադաշտերի հալման արագացող սպառնալիքը և դրա ազդեցությունը ջրային անվտանգության, համայնքների և էկոհամակարգերի վրա: Համատեղ տոնակատարությունը կընդգծի սառցադաշտերի՝ որպես «աշխարհի ջրային աշտարակների» կարևորությունը միլիարդավոր մարդկանց համար, ովքեր ապավինում են դրանց:

Իրադարձությունը նաև կնշանավորի 2025 թվականի Աշխարհի Ջրային Զարգացման Զեկույցի ներկայացումը, որը կրում է «Բարձր լեռներ և սառցադաշտեր» խորագիրը։ Զեկույցը ընդգծում է սառցադաշտերի դերը ջրի պաշարների պահպանման և էկոհամակարգերի կայունության ապահովման գործում՝ տրամադրելով տվյալահեն վերլուծություններ, որոնք կուղղորդեն ջրի կայուն կառավարման և համայնքների համար հարմարեցման ռազմավարությունները։

Բացի այդ, միջոցառումը կդնի Կրիոսֆերային գիտությունների գործողությունների տասնամյակի (2025-2034) հիմքը՝ խթանելով միջազգային համագործակցությունը գիտական հետազոտությունների և մոնիթորինգի ոլորտում՝ կրիոսֆերայի փոփոխությունների ազդեցություններին դիմակայելու նպատակով։

Ամբողջ աշխարհում սառցադաշտերը պահում են աշխարհի քաղցրահամ ջրի 70%-ը՝ ապահովելով կենսական աղբյուր ավելի քան 2 միլիարդ մարդու համար, ովքեր ապավինում են դրանց խմելու ջրի, սննդի անվտանգության և ապրուստի միջոցների համար: Բնիկ շատ ժողովուրդների համար այս սառած հսկաները մշակութային և հոգևոր նշանակություն ունեն: Այնուամենայնիվ, սառցադաշտերն ավելի ու ավելի են վտանգի տակ հայտնվում: Քանի որ նրանք տագնապալի արագությամբ նահանջում են, մենք ականատես ենք լինում ջրի սակավության սրմանը, ծովի մակարդակի բարձրացման արագացմանը և բնական աղետների, ինչպիսիք են հեղեղումներն ու սողանքները:

Այսօր ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության 50 վայրեր սառցադաշտերի համար տուն են համարվում, բայց եթե ներկայիս միտումները շարունակվեն, կանխատեսվում է, որ մինչև 2050 թվականը այս վայրերի 1/3-ից սառցադաշտերը կանհետանան:

Շտապ գործողություններ են անհրաժեշտ այս կենսական էկոհամակարգերը պաշտպանելու համար, քանի որ դրանց անհետացումը երկարատև ազդեցություն կունենա ինչպես մարդկանց, այնպես էլ մոլորակի վրա:

Ինչպե՞ս են անտառները կախված կլիմայից

Անտառի կյանքը և աշխարհագրական բաշխումը կախված են կլիմայական պայմաններից, առաջին հերթին օդի ջերմաստիճանից և տեղումներից: Կլիման թույլ չի տալիս, որ անտառներն ամենուր աճեն։

Անտառների տարածման հյուսիսային սահմանը կախված է օդի ջերմաստիճանից։ Այնտեղ, որտեղ չափազանց ցուրտ է լինում, անտառները իրենց տեղը զիջում են տունդրային: Սակայն ջերմաստիճանային պայմանները, հատկապես հարթավայրերում, ոչ թե կտրուկ, այլ աստիճանաբար փոխվում են:

Հետևաբար, անտառի և տունդրայի սահմանին ձևավորվում է անցումային գոտի, որտեղ կարելի է գտնել ինչպես տունդրայի, այնպես էլ անտառի տարածքներ։ Այս անցումային գոտին կոչվում է անտառ-տունդրա։

Անտառների բաշխման հարավային սահմանի դիրքը, որտեղ անտառը վերածվում է տափաստանի, որոշվում է տեղումների քանակով։
Տաք պայմաններում բույսն անընդհատ գոլորշացնում է խոնավությունը, որպեսզի ինքն իրեն հովացնի։ Եթե ամռանը տեղումները քիչ են, ապա հողում քիչ խոնավություն է կուտակվում, և ծառերը չեն կարողանում բավականաչափ ջուր բարձրացնել սաղարթի վերին հատվածները, ինչի հետևանքով ծառերը սկսում են չորանալ։

Ուստի տաք պայմաններում և ցածր տեղումներով պայմանավորված ավելի մեծ առավելություն են ունենում խոտաբույսերը, և ձևավորվում են տափաստանները։ Բացի կլիմայից, անտառածածկ տարածքի վրա լրջորեն ազդում են տեղանքը, հողերը, ջրային պաշարները և անթրոպոգեն գործոնները։

Նախարարության պատվիրակությունը գլխավորել է ՀՀ ԲՏԱ նախարարի տեղակալ Ռուբեն Սիմոնյանը:

Ցուցահանդեսը բջջային տեխնոլոգիաների և կապի ոլորտի առաջատար միջազգային միջոցառում է, որտեղ ներկայացվում են կապի նորագույն տեխնոլոգիաներ, արհեստական բանականության լուծումներ և այլն: Ցուցահանդեսն ունի հազարավոր այցելուներ, ինչն հնարավորություն է ընձեռում հայկական տեխնոլոգիական ընկերություններին ներկայացնել իրենց արտադրատեսակները, ծառայություններն ու նորարարական լուծումները, ձեռք բերել նոր համագործակցություններ և կապեր, դառնալ միջազգային շուկայի մասնակից և արևտրայնացնել իրենց տեխնոլոգիական նվաճումները:

Միջոցառումը ներառել է նաև ոլորտային համաժողովներ, կլոր սեղաններ, պետական բարձրաստիճան պաշտոնյաների պանելային քննարկումներ՝ հնարավորություն ընձեռելով մասնակիցներին գործարար կապեր հաստատելու ոլորտի ներկայացուցիչների և որոշում կայացնողների հետ:

Ցուցանահեսի շրջանակում ՀՀ ԲՏԱ նախարարի տեղակալ Ռուբեն Սիմոնյանը հանդիպում է ունեցել ոլորտային առաջատար մի շարք կազմակերպությունների ղեկավարների և ներկայացուցիչների հետ, ծանոթացել ընկերությունների կողմից նվաճված տեխնոլոգիական նորագույն լուծումներին ու ձեռքբերումներին, ներկայացրել Հայաստանի ոլորտի ներուժն ու նվաճումներն:

Նախարարի տեղակալը ոլորտի առաջադեմ ընկերությունների ներկայացուցիչների հետ քննարկումներ է ունեցել համագործակցության շրջանակներն ընդլայնելու, նոր հնարավորություններ և ուղիներ ստեղծելու, Հայաստանում ներկայացուցչություններ հիմնելու և ոլորտի զարգացմանը նպաստող մի շարք այլ թեմաների շուրջ:

Հանդիպումների արդյունքում պայմանավորվածություններ են ձեռք բերվել հետագա փոխադարձ հետաքրքրություն ներկայացնող ուղղություններով հետագա համագործակցության խորացման հնարավությունների և հեռանկարների վերաբերյալ:

Փառատոնին մասնակցելու համար այս տարի 250 սովորող ներկայացրել է 94 նախագիծ՝ հինգ հիմնական անվանակարգերում՝ մաթեմատիկա-ծրագրավորում, ֆիզիկա-աստղագիտություն, քիմիա, կենսաբանություն, սոցիալական գիտություններ:

Եզրափակիչ փուլում նրանք կներկայացնեն հետազոտությունների արդյունքները:

Հայկական համադպրոցական գիտության փառատոնն առաջին անգամ անցկացվել է 2021 թվականին` դառնալով ամենամյա։ ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարության նախաձեռնությամբ իրականացվող այս ծրագրին նախորդ չորս տարիներին մասնակցել է ավելի քան 500 սովորող՝ Երևանի և մարզերի հանրակրթական դպրոցներից՝ ներկայացնելով 231 նախագիծ։ Փառատոնին մասնակցում են միջին և ավագ դասարանների աշակերտներ։

Փառատոնի նպատակն է դպրոցահասակների շրջանում գիտական հետազոտությունների նկատմամբ հետաքրքրության սերմանումը, խմբային աշխատանքի, նորարարական նախագծերի իրականացման և դրանց ներկայացման հմտությունների զարգացումը:

Մանրամասները՝ http://hesc.am/am/18-03-25

Նախկինում ենթադրվում էր, որ քաղցկեղի դեմ արդյունավետ պայքարը պահանջում է թիրախավորել մի քանի գեն, սակայն նոր աշխատանքը ցույց է տվել, որ չարորակ բջիջների գոյատևումը կարող է ապահովվել միայն մեկով: Նման «մենակ գեները»(«гены-одиночки») դառնում են CRISPR թերապիայի պոտենցիալ թիրախ:

Գիտնականները հատուկ ուշադրություն են դարձրել SOX2 գենին, որը մասնակցում է գլխի և պարանոցի ուռուցքների զարգացմանը։ CRISPR համակարգը ուռուցքին ճշգրիտ հասցնելու համար գիտնականները մշակել են նանոմասնիկներ, որոնք պարունակում են ՌՆԹ: Այս մասնիկները պատված էին հակամարմիններով, որոնք ուղղված էին EGF սպիտակուցին (բջիջների աճի խթանիչ), որն ապահովում էր ախտահարված հյուսվածքին բարձր ճշգրտության հասցնումը:

Գլխի և պարանոցի քաղցկեղով հիվանդ մկներին դեղը տրվել է երեք անգամ՝ մեկ շաբաթ ընդմիջումներով: Թերապիայի մեկնարկից արդեն 84 օր անց արձանագրվել է ուռուցքների կեսի անհետացում։

Հետագա հետազոտությունները կօգնեն պարզել, թե արդյոք այլ գեներ պետք է թիրախավորվեն մեթոդի արդյունավետությունը բարելավելու համար: Եթե ​​փորձը հաջող լինի, մոտեցումը կարող է հիմք հանդիսանալ քաղցկեղի բուժման նոր մեթոդների համար, որոնք կվերացնեն քիմիաթերապիայի անհրաժեշտությունը: