ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆ

Փետրվարի 8-ին Սիրիայի հյուսիսում անակնկալ ճակատամարտ է տեղի ունեցել քրդական խմբավորումների և սիրիական կառավարական զորքի միջև, որի մեջ ներքաշվել են ամերիկացիներն ու ռուսները: Այս մասին հայտնում է Lenta.ru-ն՝ հղում տալով սիրիական իր աղբյուրներին և սոցիալական ցանցերում եղած հրապարակումներին:

Չեխիան մտադիր է առաջիկայում հրաժարվել այն զինատեսակից, որ վաճառել է Ադրբեջանին։ Երկրի պաշտպանության նախարարությունը անհեռանկարային է համարել այդ զինատեսակի արդիականացումն ու որոշել է դրա փոխարեն գնել նոր, ՆԱՏՕ-ական ստանդարտներին համապատասխանող զինտեխնիկա։

Տաջիկստանի խորհրդարանը օրենք է ընդունել, որով այսուհետ թույլատրվում է նախագահի պաշտոնին հավակնել ոչ թե 35 տարեկանից, այլ՝ 30–ից: Սրա ընդունումը միանգամից հիմք տվեց կարծելու, որ դրա նպատակը նախագահ Էմոմալի Ռահմոնի որդու՝ Ռուստամ էմոմալիին նախագահ դարձնելն է: Վաղուց էր խոսվում, որ Տաջիկստանի գործող նախագահը ցանկանում է իր որդուն նախագահ դարձնել:

Տեղին է շեշտել, որ Ադրբեջանն առաջին անգամ չէ, որ հրաժարվում է կատարել խոստումները։

Բրիտանական The Legatum Institute հետազոտական ինստիտուտը հրապարակել է աշխարհի երկրների բարեկեցության ամենամյա ուսումնասիրությունը, որտեղ Հայաստանը զբաղեցրել է 96-րդ հորիզոնականը:

Բեռնափոխադրումներն աճել են, բայց փոխարենը նվազել են ուղևորափոխադրումները:

Երկրների տնտեսական վիճակի և բիզնեսին տրված հնարավորությունների մասին ամերիկյան Heritage հիմնադրամի «Տնտեսական ազատություններ» զեկույցում Հայաստանը 2018-ին ճանաչվել է որպես չափավոր ազատ երկիր: Ըստ «Ամերիկայի ձայն» ռադիոկայանի՝ 44-րդ տեղում գտնվող Հայաստանն առաջ է անցել Լեհաստանից, Բելգիայից ու Հունգարիայից՝ զիջելով միայն զարգացած Արևմտյան երկրներին:

Գերմանական Deutsche Welle պարբերականը անդրադարձել է Երկրորդ Համաշխարհային պատերազմի տարիներին գերեվարված գերմանացու՝ Հեյնրիխ Գերլախի կյանքին, ու պատերազմական տարիներին նրա կողմից հեղինակված փաստագրական գրքի պատմությանը: Գերլախը պատերազմ է զորակոչվել 1939 թվականին: Ետևում թողնելով Վիեննայում, Ժնևում ու Ֆրեյբուրգում ստացած փայլուն հումանիտար կրթությունը, այստեղ նա «Երրորդ ռեյխի» համակարգի մասն է կազմում:

Հայաստանի զինված ուժերից զորացրված զինծառայողների 73 տոկոսը մասնակցել է «Դիտակետ» ծրագրով իրականացված հարցումներին ու ներկայացրել իր կարծիքը բանակում եղած խնդիրների մասին։ Այս մասին ՊՆ-ի կազմակերպած քննարկման ժամանակ այսօր նշեց հարցումներն իրականացնող ընկերության ղեկավարը։

«Ընդհանրապես խմբակցություններն են դեր խաղում: Աժ-ում գործող խմբակցություններն են, որ որոշակի դերակատարում ունեն այս հարցում», – պատասխանել է Դավիթ Հարությունյանը՝ անդրադառնալով նաև Աբրահամյանի նկատառմանը, թե ստացվում է՝ խմբակցությու՞նն է ներկայացնում վարչապետի թեկնածուին.

«2015 թվականի Սահմանադրությունը տարբերվում է 2005 թվականի Սհմանադրությունից՝ փոխվարչապետերի մասով ու մեկ հանգամանքով՝ 2005 թվականի Սահմանադրությամբ նախատեսված էր, որ նախարարներից մեկը գործելու է որպես փոխվարչապետ: Իսկ 2015 թվականի Սահմանադրությունն արդեն նախատեսում է, որ փոխվարչապետերն արդեն նախարարներ չեն, նրանք ընդամենը համակարգելու են որոշակի ոլորտում աշխատանքները», – ասել է Հարությունյանը:

«Նախարարները շարունակելու են պաշտոնավորել ժամանակավորապես, մինչև նոր կառավարության ձևավորումը, բայց ապրիլին կառավարությունը պարտավոր է Սահմանադրության ուժով հրաժարական ներկայացնել», – ասել է Դավիթ Հարությունյանը:

«Շանթ» հեռուստաընկերության «Հեռանկար»-ի տաղավարում Միջազգային և անվտանգության հարցերի հայկական ինստիտուտի» հիմնադիր նախագահ, քաղաքական վերլուծաբան Ստյոպա Սաֆարյանը հունվարի 31-ին խոսել է այն մասին, թե ինչ սկզբունքով է ԱՄՆ ֆինանսների նախարարությունը հրապարակել, այսպես կոչված, «Կրեմլյան ցուցակը»:

Եթե նրանք օգտագործում են այս միջոցները, գուցե նոր միջոցներն ավելի արդյունավե՞տ են։

Հունվարին առաջնագծում տիրող իրավիճակը ցույց է տալիս, որ Ադրբեջանը գնում է լարվածության աստիճանական մեծացման։

Անկարան այս տարածքը փորձում է յուրացնել, որպեսզի ունենա կայուն ու կանխատեսելի սահման։ Սա պաշտոնական մեկնաբանությամբ։

Ադրբեջանի նավթային և գազային ռեսուրսների մասին նոր բացահայտումներ ու հրապարակումներ են ի հայտ գալիս ոչ միայն միջազգային, այլև հենց ադրբեջանական մեդիադաշտում՝ չթաքցնելով, որ այդ երկրում նավթարդյունաբերությունը մեծ արագությամբ անկում է ապրում:

ՀՀ ՊՆ ռազմական ոստիկանության կազմում հունվարի 6-ից ստեղծվել է խաղաղապահ դասակ, որը ՀՀ ԶՈՒ խաղաղապահ բրիգադի կազմում կմասնակցի ՀՀ խաղաղապահ առաքելություններին: Այս մասին ասվում է Հայաստանի ՊՆ կայքի երեկվա հաղորդագրություններից մեկում։

Հատուկ ծառայությունների հետևանքով մահացած երիտասարդի հարազատները սպառնում են հաշվեհարդարով:

Ինչպես արդեն հայտնել էր ShantNews.am-ը, ՈՒԵՖԱ-ն պայմանավորված խաղերին մասնակցելու համար տարբեր ժամկետներով որակազրկել է Մալթայի երիտասարդական հավաքականի վեց ֆուտբոլիստների, ընդ որում՝ նրանցից երկուսը որակազրկվել են ցմահ: Երեկ պայմանավորված խաղի մասին տեղեկատվություն տարածվեց նաև հայկական մեդիադաշտում. խոսքը Հայաստանի առաջին լիգայի առաջնության՝ 5-0 հաշվով ավարտված «Վանաձոր» – «Էրեբունի» հանդիպման մասին էր: Ֆուտբոլում և առհասարակ մարզաշխարհում նման փաստերը հազարների են հասնում, ընդ որում՝ մեծ թվով դեպքեր մնում են չբացահատված: Ովքե՞ր և ինչ՞ու են խաղեր վաճառում, որոնք են ամենաաղմկահարույց դեպքերը և ինչ է ցույց տալիս համաշխարհային վիճակագրությունը:

2003 թվականին Հայաստանը, Առևտրի համաշխարհային կազմակերպությանն անդամակցելով, ձեռք բերեց ոչ միայն որոշակի արտոնություններ, այլև ստանձնեց պարտավորություններ։ ԱՀԿ-ին անդամակցելիս մեր հանրապետությանը, որպես անցումային փուլ, նախ տրվեց 5 տարի ժամանակ՝ մինչև 2009թ. հունվարի 1-ը։ Նշված ժամանակահատվածում պետությունը կարող էր գյուղատնտեսական մթերքներ արտադրողներին իրենց արտադրանքն իրացնելիս ազատել ավելացված արժեքի հարկից։

Գյուղատնտեսական արտադրությամբ զբաղվողներն ազատվում էին ԱԱՀ-ից նաև պարարտանյութեր, թունաքիմիկատներ, բուժանյութեր ձեռք բերելիս։ Հայաստանում նախընտրեցին կիրառել չհարկվող շեմի գաղափարը։ «Ավելացված արժեքի հարկի մասին» օրենքում փոփոխություն կատարվեց և գյուղատնտեսական արտադրողների մասով սահմանվեց տարեկան մինչև 58 մլն 350 000 դրամ չհարկվող շեմը:

2009 թվականից հետո ԱՀԿ-ն անցումային փուլը երկարացրեց և այս ողջ ընթացքում Հայաստանը շարունակում էր օգտվել այդ արտոենությունից: Սակայն հարկային օրենսգրքով արդեն սահմանված է, որ 58.35 մլն դրամից բարձր տարեկան շրջանառություն ունեցող գյուղատնտեսական արտադրանք արտադրող սուբյեկտները պետք է ավելացված արժեքի հարկ վճարեն:

SHANTNEWS.am-ի հետ զրույցում տնտեսագետ Արտակ Մանուկյանը նկատեց, որ եթե տարեկան շրջանառությունը կազմում է 60 մլն դրամ, ապա ԱԱՀ-ն գանձվում է ոչ թե նշված շեմը գերազանցող մնացորդի մասով, այլ ամբողջ 60 միլիոնն է ԱԱՀ-ով գանձվում.

«Քանի որ ԱԱՀ-ն անուղղակի հարկ է, ըստ էության այն դրվելու է վերջնական սպառողի վրա: Այն ոլորտներում, որտեղ նման միտումներ կան, ակնհայտորեն լինելու է գների ավելացում»,-նկատեց Մանուկյանը:

Ըստ տնտեսագետի՝ նախնական գնահատմամբ 58.35 մլն դրամի շեմը հաղթահարող շուրջ 2000 տնտեսվարող սուբյեկտներ կան: Մանուկյանի դիտարկմամբ՝ այդ շեմը կգերազանցեն այնպիսի կազմակերպություններ, ինչպիսիք են , օրինակ, արհեստական լճակներում ձուկ արտադրող կազմակերպությունները, խոշոր ջերմոցները և այլն։ Այս ամենը, տնտեսագետի խոսքով, կարող է բիզնես ոլորտում հանգեցնել նաև ստվերային գործունեության.

«Իհարկե, ես պետք է ասեմ, որ այստեղ ռիսկեր էլ կան: Դրանցից մեկը կարող է այն լինել, որ ,օրինակ նույն ֆիրման տրոհեն որոշակի մասերի, դա կլինի, այսպես ասած, բիզնես խորամանկություն: Բայց պետք է նշել, որ այս առումով հարկայինը ունի բավականին մեծ գործիքակազմ, որպեսզի դրանց կարողանա վերահսկել»,- նշեց Մանուկյանը:

Հարցին՝ արդյո՞ք այս իրողությունը կարող է հանգեցնել նրան, որ գյուղատնտեսության ոլորտում ներդրումները պակասեն, տնտեսագետը պատասխանեց.

«Ոչ, խթան չի հանդիսանա, որ գյուղատնտեսության ոլորտում ներդրումները պակասեն, որովհետև ԱԱՀ-ն անուղղակի հարկ է: Իհարկե, մենք կարող ենք ասել, որ քանի որ սպառողի գնողունակ պանաջարկն է նվազելու, այն անուղղակիորեն բերելու է այլ հավասար պայմաններում խմբաքանակի նվազման, բայց այս մասով շատ կարևոր է, որ գյուղատնտեսության նախարարությունն արդեն իսկ քայլեր ձեռնարկի այս հնարավոր թանկացումների համար»,- ասաց տնտեսագետը:

Երբ Մանուկյանից հետաքրքրվեցինք, թե այդ կազմակերպության հետ համագործակցությունը չլիներ, նման արդյունք այսօր չէինք ունենա՞ , նա ասաց.

«Որևէ դրսի պարտադրանք այս դեպքում չէր լինի, իսկ հասկանալի է, որ այս դեպքում կա, հասկանալի է, որ ՀՀ-ն այն խաղացողը չի այս ոլորտում, որ նրա նկատմամբ սևեռուն ուշադրություն դարձնեն, բայց, այնուհանդերձ, դա պարտավորություն է, որը մենք պետք է աստիճանաբար ստանձնենք»:

Բայց ըստ նրա՝ բոլոր զարգացած երկրները որպես կանոն սուբսիդավորման մեխանիզմներով փորձում են կոմպեսացնել այս ոլորտում հարկման այդ ռեժիմի անցումը.

«Դրա հիմնական ուղղությունը գյուղատնտեսության ապահովագրության համակարգի մեխանիզմն է, երբ պետությունը մեկ ձեռքով հարկում է, իսկ մյուսով՝ գուղատնտեսական այսպիսի ռիսկերի դեպքում պատշաճ պարտավորություններ է ստանձնում և կարողանում այդ ռիսկերը որոշակիորեն մեղմել»,- նկատեց Մանուկյանը:

2017 թվականին առաջնագծում ոչ մի անգամ չեն կրակել տանկեր։ Հաշվելի չափանիշներով սա միակ տարբերությունն է 2015-2016 թվականների համեմատությամբ, որ եղել է հայ-ադրբեջանական սահմանին (և՛ Տավուշի, և՛ Արցախի, և՛ Նախիջևանի ուղղություններում)։ Բայց այլ է առաջնագծի իրադրության բովանդակությունը։

ՎԻՃԱԿԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ Գաղտնիք չէ, որ աշխարհի ցանկացած երկրի ազգաբնակչության սոցիալ-տնտեսական վիճակը բնութագրող կարևոր ցուցանիշ են համարվում տվյալ երկրի աշխատավարձերի միջին վիճակագրական տվյալները: Դրանից է կախված հասարակության գնողունակությունը, սոցիալական մակարդակը: Դրանից է կախված, թե երբ են մարդիկ պատրաստ և կարող վճարել իրենց համար անհրաժեշտ ապրանքների և ծառայությունների դիմաց և այլ կարևոր ցուցանիշներ ևս: Առավել զարգացած երկրներում միջին […]

Անխուսափելի գնաճ

Դեռ նախորդ հրապարակման մեջ խոսել էինք այն երկու պատճառների մասին, ըստ որոնց, այս տարվա հունվարի 1-ից գնաճն ուղղակի անխուսափելի է: Մի կողմից բարձրանում են ԵՏՄ անդամ չհանդիսացող երկրներից ներկրվող ապրանքների գները, քանի որ Հայաստանը ԵՏՄ անդամ է դարձել, մյուս կողմից հունվարի 1-ից նաև Հայաստանի համար են ուժի մեջ մտել ԵՏՄ մաքսատուրքերը։

«Թանկացում միայն հիմա չի լինելու, սողացող գնային ճնշում է լինելու 2018-ից 2021 թվականների ընթացքում, մինչև հասնենք ԵՏՄ աքցիզային գնի մակրդակի», – ընդգծում է տնտեսագետ Մովսես Արիստակեսյանը:

Հարկային օրենսգրքում փոփոխություններն արդեն կատարված են

Դեռ 2017 թվականի տարեվերջին են խորհրդարանում քննարկվել ու ընդունվել Հարկային օրենսգրքի փոփոխությունները: Ըստ այդ փոփոխությունների՝ Հայաստանում բարձրանում են մի շարք ապրանքատեսակների ակցիզայի հարկի դրույքաչափերը: Ու այդ ապրանքների ցանկում են նաև՝

Բենզինը
Սեղմված գազը
Ծխախոտը
Ոգելից խմիչքները
Որ ապրանքի գինը որքան «կառաջադիմի»

Բենզին – այս վառելանյութի մեկ տոննայի համար համար այսօր սահմանված է 25 000 դրամ ակցիզային հարկ, 2018 թվականի հունվարի 1-ից մեկ տոննայի ակցիզային հարկը արժե 40 000 դրամ:

Սեղմված գազ – Մինչև այս տարի 1000 խմ-ի համար վճարվում էր 8330 դրամ: 2018 թվականի հունվարի մեկից սեղմված բնական գազի ակցիզային հարկը 1000 խմ համար կկազմի 23 000 դրամ:

Ծխախոտ – 2018 թվականի հունվարին ծխախոտի արտադրությունը 1000 հատի հաշվով հարկվելու է 7275 դրամ ակցիզային հարկով (հիմա 5500 դրամ է ) 2019 թվականին դրույքաչափը կկազմի 8370, 2020-ին՝ էլի կբարձրանա հասնելով 9625 դրամի, իսկ 2021 թվականին՝ կկազմի արդեն 11070 դրամ:

Այսինքն, հիմա 1 հատիկ ծխախոտի համար, որպես ակցիզային հարկ, վճարվում է 5.5 դրամ: Մեկ տուփի համար՝ 110 դրամ: 2018 թվականի հունվարի 1-ից 5.5 դրամը դարձել է 7.2 դրամ: Մեկ տուփինը կկազմի 145 դրամ, 2019 թվականից՝ 167 դրամ, 2020-ից՝ 192 դրամ, իսկ 2021 թվականից՝ Ստացվում է՝ միայն ակցիզի թանկացման պատճառով 1 տուփ ծխախոտը 2018 թվականին կթանկան 35 դրամով:

Սպիրտային խմիչքներ – 2018 թվականի հունվարից մեկ լիտրի համար սահմանվում է 725 դրամ ակցիզային հարկ՝ ներկայիս 550 դրամի փոխարեն: 2019-ին մեկ լիտրի համար կվճարեն 835 դրամ, 2020-ին՝ 960 դրամ, իսկ 2021 թվականին՝ 1100 դրամ: Սպիրտային խմիչքները միայն այս տարի կթանկանան 175 դրամով:

Ի դեպ, վիսկի, ռոմ և այլ սպիրտային թուրմերի համար հունվարից մեկ լիտրի դեպքում սահմանվում է 3970 դրամ ակցիզային հարկ, 2019-ին՝ 4560 դրամ, 2020-ին՝ 5250 դրամ, իսկ 2021-ին՝ 6035 դրամ: Այսինքն՝ միայն այս տարի նշված խմիչքներն ու թուրմերը կթանկանան 970 դրամով:

«Բոլոր ապրանքների գների բարձրացման չափի մասով վիճակագրություն դեռ չկա, որևէ մեկը դեռ չի արել: Բայց հարկային օրենսգրքի համաձայն, 2018 թվականից մինչը 2021 թվականն այդ բոլոր ապրանքատեսակների աքցիզային հարկը տարեկան պետք է բարձրանա 15 տոկոսով»:

Սակավաթիվ ապրանքների գնի բարձրացումն է դեռ միայն նկատելի

ԵՏՄ-ի հետ ձեռք բերված պայմանավորվածության համաձայն՝ առաջիկա 4 տարվա ընթացքում մաքսատուրքերը պետք է բարձրանան 800 ապրանքատեսակների համար: Հունվարի 1-ից մինչ օրս ակցիզային հարկի բարձրացում է եղել միայն 13-ի դեպքում:

«Արժեստեղծ այդ ապրանքների գների բարձրացումը նաև մուլտիպլիկատիվ էֆեկտ կունենա: Ազդեցություն արտադրության բոլոր ոլորտների վրա՝ սկսած տրանսպորտից մինչև գյուղատնտեսություն և արդյունաբերություն: Գիտենք, որ մեր ավտոմեքենաների պարկի 90 տոկոսը սեղմված գազով է աշխատում, և ուղևորափոխադրումները կատարում են այդ մեքենաները, բնականաբար տրանսպորտի գինը պետք է թանականա, որովհետև սեղմված գազը թանկացել է առնվազն 20 դրամով: Բենզին օգտագործում է հիմնականում պետական կառավարման մարմինների ողջ պարկը, դա բյուջեի վրա լրացուցիչ ծախս է դառնալու, քանի որ բենզինը թանկացել է 20-ից 30 դրամով: Թանկացել է դիզվառելիքը մեծ թափով, այն վառելիքը, որն օգտագործում են գյուղատնտեսության մեջ, ուստի այդ թանկացումը կանդրադառնա գյուղատնտեսական մթերքների գների վրա». տնտեսագետ Մովսես Արիստակեսյան:

Հայաստանում որքան է չմեռնելու գինը:

Առողջապահության նախարարությունը ոչ պակաս, քան երեք տարին մեկ տվյալներ է տրամադրում, թե մեկ մարդուն մեկ ամսում նվազագույնը որքան սնունդ է հարկավոր ողջ մնալու համար: Մասնավորապես, թե որքան հացամթերք, մսամթերք կամ կաթնամթերք պետք է սպառի յուրաքանչյուր մարդ, որպեսզի չհամարվի թերսնված: Այդ ցուցանիշը կոչվում է նվազագույն պարենային զամբյուղ: Այնուհետև այդ ցուցանիշը բազմապատկվում է 1.77 գործակցով, քանի որ համարվում է, որ սննդի վրա ծախսված 77%-ի չափով էլ անհրաժեշտ է հագուստի ու կենցաղային այլ կարիքների համար (ամենաքիչը): Արդյունքում ունենում ենք նվազագույն սպառողական զամբյուղը: 2017 թվականի երկրորդ եռամսյակում մեր հանրապետությունում նվազագույն սպառողական զամբյուղի արժեքը, միջին ընթացիկ գներով կազմել է 51 հազար 200 դրամ: Սրանք վերջին տվյալներն են:

«Ազգային վիճակագրական ծառայության տվյալներով նվազագույն սպառողական զամբյուղի արժեքն է 55 հազար դրամ: Ըստ մեր «Տնտեսական իրավունքի կենտրոն» ՀԿ տվյալների սպառողական նվազագույն զամբյուղի արժեքը պետք է կազմեր 115 հազար դրամ: Սա դեռ մինչև թանակացումը, այսինքն՝ մինչև 2017 թվականի սեպտեմբերի 1-ը: Հաշվի առնելով այս թանկացումները, մենք կարծում ենք, որ հիմա սպառողական նվազագույն զամբյուղի արժեքը պետք կազմի 130-ից 135 հազար դրամ». տնտեսագետ Մովսես Արիստակեսյան:

Ոչ պաշտոնական հաշվարկներ

Երբ հրապարակվեց 2017 թվականի երկրորդ եռամսյակի նվազագույն սպառողական զամբյուղի արժեքը, ու ասվեց, որ միջին ընթացիկ գներով այն կազմում է 51 հազար 200 դրամ՝ ամսական կտրվածքով, մասնագիտական վերլուծություններ կատարվեցին: Հիշեցրեցին, որ Հայաստանում կենսաթոշակի միջին չափը 40 հազար 396.9 հազար դրամն է, նվազագույն աշխատավարձը՝ 55 հազար դրամը: Ոչ պաշտոնական հաշվարկն այսպիսինն է.

Մեկ օրվա սնունդ.

մսամթերք-100 գր-270 դրամ
ձու-2 հատ-130 դրամ
կաթնամթերք-50 գր (ներառյալ կարագ)-100 դրամ
հացամթերք-200 գրամ-40-50 դրամ
միրգ-300 գր-400 դրամ
բանջարեղեն-200 գր-300 դրամ
թեյ, հյութ, սուրճ-200 գրամ-100 դրամ
այլ (աղ, պղպեղ, ջուր)-10 դրամ

Արդյունքում ստացվում է, որ պարենային ապրանքների համար մեկ մարդուն օրական անհրաժեշտ է մոտ 1000-1200 դրամ, իսկ այլ պարագաներն էլ հաշվարկած՝ մոտ 1800 դրամ: Այսինքն՝ ամսական կտրվածքով 54 հազար դրամ:

Եզրակացությունն էր – Եթե հաշվի առնենք պարենային և ոչ պարենային ապրանքների գների անընդհատ աճը, ակնհայտ է, որ նշված գումարի սահմաններում նույնիսկ միջին եկամուտ ունեցող անձը դժվար թե կարողանա պատշաճ գոյատևել:

«Սա դեռ մինչև վերջին թանկացումն է, հիմա, բնականաբար, ավելացել է: Հիմա սպառողական զամբյուղն ավելի անհասանելի է դարձել հասարակ սպառողի համար: Այսօրվա նվազագույն աշխատավարձով չի կարելի գնել անգամ նվազագույն կենսապահովման զամբյուղի մեջ ներառված ապրանքները: Սա լրաջագույն խնդիր է, էս դեպքում արդեն ոչ թե աղքատության, այլ՝ թշվառության»,- հավելում է տնտեսագետ Թաթուլ Մանասերյանը

Մոռացված օրենք

Խոսքը «Կենսաապահովման նվազագույն զամբյուղի և կենսաապահովման նվազագույն բյուջեի մասին» օրենքի մասին է:

Ըստ այս օրենքի, կենսաապահովման նվազագույն զամբյուղի և կենսաապահովման նվազագույն բյուջեի սահմանումը նպատակ ունի`

1) գնահատել Հայաստանի Հանրապետության բնակչության կենսամակարդակը.

2) կենսամակարդակի գնահատված ցուցանիշն օգտագործել պետական սոցիալական քաղաքականություն մշակելիս և իրականացնելիս.

3) հիմնավորել սահմանվող նվազագույն աշխատավարձի, կենսաթոշակների, կրթաթոշակների, ինչպես նաև նպաստների և սոցիալական այլ վճարների չափերը.

4) որոշել չհարկվող եկամտի չափը։

Ըստ տնտեսագետ Մովսես Արիստակեսյանի օրենքն արդեն 14 տարի է մոռացված է:

«Կառավարությունները բոլորը պարտավոր էին ամեն տարի բյուջեի հաստատման ժամանակ, բերեին և ներկայացնեին այդ տարվա նվազագույն պարենային զամբյուղը, և նվազագույն սպառողական զամբյուղն ու բյուջեն՝ ըստ բնակչության տարիքային խմբերի, դա հիմք պետք է լիներ բյուջեն կազմելու, աշխատավարձային, կենսաթոշակային և նպաստային քաղաքականության համար: Փաստորեն այն մեռելածին է»:

Ինչպես է հնարավոր լուծել խնդիրը

«Լինելով ԵՏՄ-ի ամենակաթոլիկ անձինք, պայմանավորվել ենք, որ մեր ակցիզային հարկերը պետք է բարձրացնենք և հասցնենք անդամ այլ երկների ցուցանիշին, ինչու չենք վարում այլ քաղաքականություն ևս՝ եկամտահարկը և շահութահարկը իջեցնում ու դարձնում այն մակարդակին ինչպես այդ երկներում է: Դա լուծում կլինի գնաճի ազդեցությունը մեղմելու համար», – պնդում է Մովսես Արիստակեսյանը:

Տնտեսագետ Թաթուլ Մանասերյանի կարծիքով Հայաստանի համար լրջագույն սպառնալիք է այն, որ ներմուծումը 3 անգամ ավելին է, քան արտահանումը, իսկ դա նշանակում է, որ մենք ներմուծում ենք ոչ միայն ապրանքներ, այլ նաև դրանց գները համաշխարհային շուկայից: Իսկ երբ ներմուծված գներին այստեղ ավելանում է նաև շահույթն, շատ ավելի բարձր սակագնի հետ ենք գործ ունենում:

«Գնաճի դեմ պայքարը, որ վարում է Կենտրոնական բանկը, արդյունք ունի: ԿԲ, իր մասով, կառավարելի է դարձրել գնաճը վերջին տարիների ըթացքում: Բայց միայն ԿԲ-ի ջանքերով հնարավոր չէ գնաճը զսպել: Գնաճն առաջին հերթին պայմանավորված է երկրի տնտեսական քաղաքականությամբ և տնտեսության զարգացման մակարդակով: Եթե երկիրն ունի բավարար բազա դրա համար և արդյունաբերության, գյուղատնտեսության տարբեր ճյուղեր զարգանում են, տեղական արտադրանքը ներքին և արտաքին շուկայում սպառվելով՝ կարող է տարբերվել միջազգային շուկայում ձևավորվող գներից և մի քիչ ավելի տնտեսական անկախություն ու անվտնագություն տալ», -պնդում է Մանասերյանը:

Որքանով է իրատեսական 4 տոկոսանոց գնաճը

Ինչպես հայտնի է, կառավարությունը 2018 թվականի համար 4 տոկոս գնաճ է կանխատեսել: Տնտեսագետ Մովսես Արիստակեսյանի համոզմամբ՝ այդ թիվն իրականում շատ ավելի մեծ կլինի՝ ինչու չէ արտահայտված ոչ միանիշ թվով: Թաթուլ Մանասերյանն այլ կարծիքի է: Ըստ նրա՝ ապրանքների որոշ մասը թանկանում է, մի մասն էլ իջնում, ուստի կարելի է կանխատեսել, որ սպառողական գների ինդեքսի մեջ միջինացված թիվը միանիշ կարող է լինել:

Հ.Գ-Տարբերվող արևմուտք

Այստեղ կարող եք տեսնել, թե ինչն է մտնում նվազագույն սպառողական զամբյուղի մեջ Ռուսաստանի Դաշնությունում: Ոչ մի արտասովոր բան:Իսկ ահա Արևմուտքն է այս հարցում տարբերվում է: Եվրոպացիները խիստ ուշադրություն են դարձնում նաև հոգևոր սննդին, ուստի նրանց նվազագույն սպառողական զամբյուղում ընդգրկված են նաև թատրոնի և կինոյի տոմսերը, գրքերի ու պարբերականների համար ծախսվող գումարը, կամ լողավազաններ և ֆիթնես ակումբներ հաճախելու աբոնեմենտները: Օրինակ Ֆրանսիայում, սպառողական զամբյուղը ներառում է նաև այցելությունները ռեստորաններ և գեղեցկության սրահներ, իսկ Մեծ Բրիտանիայում էլ տեղ ունեն այն իրերը, որոնք տան վերանորոգման ու այգեգործության համար են:

«Հեռանկար»-ի տաղավարում իրանագետ Աննա Դավթյան-Գևորգյանը ներկայացնում է Իրանում սկիզբ առած բողոքի ակցիաների ակունքները, դրանց ազդեցությունը երկրի ներքին քաղաքականության վրա։

Եթե անցած տարի ամսեամիս երկրի տնտեսության համար կարևոր ճյուղերից մեկը՝ շինարարության ծավալները շարունակում էին նվազել, ապա այս տարի պաշտոնական վիճակագրությունն այլ պատկեր է ցույց տալիս: SHANTNEWS լրատվականը ԱՎԾ-ից տեղեկացավ, որ Հայաստանում 2017 թվականի հունվար-նոյեմբեր ամիսների ընթացքում, նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ, շինարարության ծավալները 0,3 տոկոսով ավելացել են: Այսինքն՝ այդ ընթացքում իրականացվել է ավելի քան 324 մլրդ դրամի շինարարություն: Մասնավորապես, նշված ժամանակահատվածում ՀՀ պետական բյուջեի միջոցներով իրականացվել է ավելի քան 27 մլրդ դրամի շինարարություն: Չնայած ընդհանուր առմամբ շինարարության ծավալների աննշան աճին, պետական բյուջեի միջոցներով իրականացված շինարարության ցուցանիշը նվազել է: Նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ՝ 2017 թվականի հունվար-նոյեմբեր ամիսներին պետբյուջեի միջոցներով իրականացված շինարարության ծավալները նվազել են 16.5 տոկոսով:

Եթե նախորդ տարիներին համայնքների բյուջեով իրականացված շինարարության ծավալները աճում էին, ապա նշված ժամանակաշրջանում հակառակ պատկերն է՝ հունվար-նոյեմբեր ամիսներին այդ ցուցանիշը 24,3 տոկոսով նվազել է: Ի տարբերություն այդ ցուցանիշների՝ ավելացել են միջազգային վարկերով իրականացված շինարարության ծավալները՝ 4.3 տոկոսով:

Պաշտոնական վիճակագրության համաձայն՝ 3.7 տոկոսով էլ ավելացել են բնակչության միջոցներով իրականացված շինարարության ծավալները: Ի դեպ, զգալիորեն՝ ամբողջ 81.1 տոկոսով ավելացել են նաև Հայ առաքելական եկեղեցու կողմից հանգանակված միջոցներով իրականացված շինարարության ծավալները: Ընդհանուր աճի վրա ամենաէական ազդեցությունն ունեցել է հենց այս ցուցանիշը:
Շինարարության մասին խոսելիս պետք է հաշվի առնել, որ այն կապված է արտաքին կամ ներքին, պետական կամ մասնավոր ներդրումների հետ: Դրանից ելնելով է մակրոտնտեսական գնահատական կամ տնտեսական միջավայրի գնահատական տալու առումով շինարարությունն ինդիկատոր հանդիսանում: Տնտեսագետները հաճախ բարձրաձայնել են, որ եթե շինարարության աճ չկա, եթե նոր, հիմնական կառույցների գործարկում չկա, դա նշանակում է, որ երկրում ներդրումային վիճակը եւ կապիտալի կուտակման խնդիրները վտանգավոր սահմանների են հասել:

Ի՞նչ է սա նշանակում. տնտեսագիտորեն ասած` ընդլայնված վերարտադրության կասեցում:

ՄԱՍՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ՏԵՍԱԿԵՏ

SHANTNEWS լրատվականի հետ զրույցում տնտեսագետ Արտակ Մանուկյանն, անդրադառնալով ԱՎԾ-ի հրապարակած տվյալներին, նկատեց, որ չի բացառվում նաև՝ այդ աճը վիճակագրական անճշտությունների շրջանակում լինի: Տնտեսագետի խոսքով՝ նման դեպքերում պետք է հաշվի առնել, որ կա նաև վիճակագրության 5 տոկոսի անվստահության միջակայքը, այսինքն հնարավոր է օբյեկտիվորեն 1-2 տոկոսի շեղում լինի.

«Որոշակիորեն աճ կա, բայց չպետք է մոռանալ, որ 2016 թվականի ցուցանիշի հետ է սա համեմատվում, իսկ 2016-ին գրանցվել է որոշակի անկում: Այսինքն, կոպիտ ասած, դու 2016-ին 100 միավորից վաստակել ես 90, իսկ 2017-ին այն դառնում է 91, այնուհանդերձ, եթե մենք դիտարկում ենք 100-ի համեմատ, սա անկում է: Որակական պատկերի առումով մենք չունենք աճ և ես կփորձեմ բացատրել՝ ինչու: Եթե դուք նայեք ԱՎԾ-ի հունվար-նոյեմբեր ամիսների օպերատիվ հաշվետվությունները, կնկատեք, որ ներկայացված է շուրջ 7 տոկոսանոց տնտեսական ակտիվության ցուցանիշի աճ: Սովորաբար եթե նման աճ է լինում, դա ուղեկցվում է հատկապես միջին խավի գնողունակ պահանջարկի ավելացմամբ և դրա անուղղակի արտացոլումն են նաև շինարարության ծավալները: Այսինքն, փորձեմ բացատրել, եթե բիզնեսի գործերն ավելի լավ են ընթանում, միջին խավի գործերն ավելի լավ են ընթանում, դա չի կարող իր արտացոլանքը չունենալ, օրինակ, բիզնեսի պարագայում նոր շինարակական օբյեկտների գործարկման (պահեստի ծավալի մեծացում, նոր արտադրական շենքերի ձեռք բերում) և նաև միջին խավի համար հիփոթեքային շուկայի զարգացման և նոր բնակարանային շինարարություների աճի վրա, այսինքն եթե մենք նայում ենք այդ ողջ կոմպլեքսին, ակնհայտ է, որ տնտեսական աճի ցուցանիշը շինարարության շուկայում չի բերել որակական տեղաշարժերի»,-նշեց Մանուկյանը:

Տնտեսագետն ասում է, որ ավելի խորն ուսումնասիրելու դեպքում կտեսնենք, որ մեծ հաշվով այս պահի դրությամբ առաջարկն ավելի շատ է, քան պահանջարկը.

«Այսինքն՝ հենց դրանով է պայմանավորված, որ տնտեսական աճը չի բերում միջին խավի ավելի մեծ տեսակարար կշռի ավելացման, հետևաբար, պահանջարկը չի աշխուժանում և սա, թեև, ինչպես դուք նշում եք, որ նախորդ տարվա անկման ֆոնին մենք հիմա մի փոքր որոշակիորեն աճ ունենք, նախ սա արդեն իսկ նշանակում է, որ մենք մեծ հաշվով դրական դինամիկա չունենք, որովհետև նախորդ տարի ցածր է բազան եղել և մենք դրա նկատմամբ ենք մի չնչին աճ ունեցել»,- բացատրեց մասնագետը:

Ըստ նրա՝ որակական առումով շինարարության և գյուղատնտեսության ոլորտներում մենք ունենք ռեցեսիոն միտումներ. գյուղատնտեսությունում դա ավելի ցցուն է, իսկ շինարարությունում որոշակիորեն պայմանավորված է մեր տնտեսական մոդելի թերի լինելով:

Անդրադառնալով 2018 թվականի կանխատեսումներին՝ տնտեսագետը նշեց, որ դրական դինամիկա այս պահի դրությամբ ակնկալել պետք չէ: Քանի որ, եթե անցած տարի կային մի քանի շինարակական նախաձեռնություններ, ապա այս տարի նման միտում չի նկատվում.

«Չպետք է մոռանալ, որ հաշվետվողականության տեսանկյունից Ամուլսարի, Թեղուտի հետ կապված որոշակիորեն արտադրական շինարարությունների ծավալների մեծացումը այդ ցուցանիշի վրա ինչ-որ չափով ազդել են: Իսկ նման մեծ նախագծեր 2018-ին չեն նախատեսվում է: Այսինք եթե հիմնական շարժիչ ուժը դիտարկում ենք միջին խավը, որը որ պետք է ձևավորի շուկայում պահանջարկ, այս առումով, այսուհանդերձ, 2018 թվականը բավականաչափ խնդրահարույց է լինելու: Ցուցանիշի աճը պետք է ապահովել, օրինակ ,ավելի գրավիչ դարձնելով հիփոթեքային պայմանները և դրան զուգընթաց նաև միջին խավի մոտ գնողունակության բարձրացումը»,-եզրափակեց տնտեսագետը:

Հասարակական, քաղաքական, արվեստի և այլ հայտնի մարդիկ, ովքեր մեզ լքեցին 2017 թվականին

Ինչո՞ւ հայ հեռուստադիտողն ամեն օր պետք է լսի, թե արդյոք բաց է ռուս-վրացական սահմանին գտնվող Վերին Լարսի լեռնանցքը։ Որովհետև այնտեղով է անցնում Հայաստանը ցամաքով Ռուսաստանին կապող միակ բաց ճանապարհը։

Հոկտեմբերի վերջին Հայաստանում բացվեց «Զառ» ուսումնական կենտրոնը, որ նախատեսված է հայկական բանակի խաղաղապահ ստորաբաժանումների մարզումների անցկացման համար։ Կենտրոնն իհարկե նոր չէ բացվում, մինչ այս էլ այնտեղ անցկացվել են զորավարժություններ խաղաղապահների մասնակցությամբ, սակայն այս բառով պաշտպանության նախարարությունը կարծես ասում է՝ սկսվում է նոր էջ։

ՄԱԿ-ի բանաձևն ընդունվել է գերակշիռ 128 կողմ ձայներով։ Ընդ որում՝ ԱՄՆ-ի քայլը դատապարտողների թվում են եղել Վաշինգտոնի գրեթե բոլոր եվրոպական ու արաբական դաշնակիցները, աֆրիկյան ու ասիական պետությունների մեծ մասը։