Հովհաննես Շիրազի «Հայոց Դանթեականը» պոեմի ձեռագրերը թվայնացվում են ամբողջական տարբերակով

Գյումրիի Վարպետների փողոցում կողք կողքի Ավետիք Իսահակյանի և Հովհաննես Շիրազի թանգարաններն են: Երկու մեծերը, սակայն, հարևանություն չարեցին, Շիրազն իր հուշատուն-թանգարանում չհասցրեց ապրել, բայց հուշատուն-թանգարանը կահավորված է այնպես, ինչպես Շիրազն էր ցանկացել: Փոքր սրահում բանաստեղծի մահճակալն է, գրապահարաններն ու գրասեղանը, որի անկյունում միշտ դրված է եղել «Նարեկը»: Իսկ գրապահոցներում բանաստեղծի գործերն են ու նրա ընթերցած գրականությունը։

«Հայոց Դանթեականը» 20-րդ դարի ոճրագործության մասին է՝ Հովհաննես Շիրազի լավագույն պոեմներից մեկը: Այն բանաստեղծի կենդանության օրոք լույս չտեսավ: «Դատաստանամատյան» կամ «Հայոց Դանթեականը» խորհրդային տարիներին  գրականության արգելված նմուշներից էր , ոչ միայն չի թույլատրվել տպագրել, այլև մասսայական խոսել կամ ընթերցել այն:

Մյուս օրինակները տպագրվել են դարձյալ վերախմագրումներով, մի բան, որ հատուկ էր խորհրդային տարիներին, գրաքննել ու բավականին կրճատ տարբերակով հրատարակել, քանի որ պոեմում բանաստեղծի արտահայտած մտքերը չէին համընկնում այդ տարիների քաղաքական հայացքների հետ:

Թանգարանի ցուցանմուշներում ներկայացված է տարբեր տարիների հրատարակության ավելի քան 10 գիրք: Այստեղ «Հայոց Դանթեականի» տպագրությունների անկյուն էլ կա, որտեղ ցուցադրված են նաև այնպիսի նմուշներ, որոնք անմիջական առնչություն ունեն պոեմի հետ:

Տեխնիկական հնարավորությունները, սակայն, թույլ չեն տալիս այժմ լսել ընթերցումները։ Թանգարանի ֆոնդերում են «Հայոց Դանթեականի» ձեռագրերից․ տարիների ընթացքում խունացած էջերն են պահպանված, մանր ու կոկիկ տառերով գրված, բայց արդեն՝ դժվար ընթեռնելի: Մի քանի ամիս է՝ թանգարանի տնօրինությունը պոեմի ամբողջական տարբերակն է թվայնացնում:

Թվայնացման գործը թանգարանի ֆոնդապահին է վստահվել։ Ասում է՝ հեշտ չէ կարդալ բանաստեղծի ձեռագիրը, բայց օգնում է մանակավարժի մասնագիտությունը, իսկ պոեմից դուրս մնացած տողերը վերականգնում է գրականագետ Սամվել Մուրադյանը:

«Հայոց Դանթեականի» ամբողջական տարբերակը թվայնացման, վերականգնման աշխատանքները կավարտվեն տարեվերջին, թանգարանի տնօրինությունը շտապել չի ուզում, «Դատաստանամատյանը» բանաստեղծի այն գործն է, որի վերականգնումը լուրջ մոտեցում է պահանջում: «Հայոց Դանթեականը» մեկ հատորյակով ընթերցողին կհասնի հաջորդ տարի: