Աշխարհի առաջատար կրոնագետները, սոցիոլոգներն ու հոգեբաններն առաջին անգամ մանրամասն ուսումնասիրել են աթեիստների և այլ անհավատների հոգեբանությունը և առանձնացրել են «անհավատների» որոշ կարծրատիպեր: Այս մասին նրանք պատմել են Վատիկանի Մշակույթի հովվական խորհրդի նիստում և իրենց զեկույցի ամբողջական տարբերակը տպագրել Kent համալսարանի կայքում:
Մարդաբանները, սոցիոլոգները և հոգեբանները վաղուց ուսումնասիրում են տարբեր գործոններ, որոնք ազդում են մարդու՝ տարբեր գերբնական ուժերին և էակերին հավատալու միտումների վրա: Այսպիսով, 2012 թ. ապրիլին գիտնականները ցույց տվեցին, որ վերլուծական մտածելակերպ ունեցող մարդիկ ավելի քիչ են հավատում գերբնական ուժերին և երևույթներին, քան նրանք, ովքեր խնդիրների լուծման ժամանակ հիմնվում են ինտուիցիայի վրա:
Այսօր շատ հետազոտողներ համաձայնում են, որ կրոնը կարող էր առաջանալ և ամրապնդվել մեր նախնիների խմբերի համար պարզ էվոլյուցիոն պատճառներով՝ աստվածների հավատքի և այն փաստի, որ նրանք կարող էին պատժել մեղավորներին, նպաստել խմբերի կարգավիճակին և ամրապնդել կապերն իրենց խմբերի անդամների միջև:
Նույն պատճառով, այս խմբերում կարող էին զարգանալ անհավատների բնազդային անվստահությունը, քանի որ Աստծո կամ աստվածների վախի բացակայությունը թույլ էր տալիս, որ այդպիսի անհատները անբարո գործեն և ապրեն ի հաշիվ ցեղի կամ ընտանիքի հավատացյալների: Նմանապես, այսօր աթեիզմի շատ արևմտյան քննադատներ կարծում են, որ հավատքի պակասը խաթարում է հասարակության բարոյական հյուսվածքը և հանգեցնում է դրա անկմանը: